شاخص های ارزشیابی کیفیت در آموزش مجازی: فراترکیبی از رویکردها، معیارها و استانداردهای کیفیت

با توجه به مزیت های چشمگیری که آموزش مجازی می تواند برای جامعه به ارمغان آورد، توسعه موسسات ارایه دهنده این نوع آموزش مورد استقبال دست اندرکاران تعلیم و تربیت در سراسر دنیا قرار گرفته است. این موسسات هم زمان با توسعه روزافزون، با چالش های عمده ای مانند عدم اعتماد از سوی جامعه هدف مواجه شده اند. یکی از دلایل این گونه چالش ها، تردیدهای به وجود آمده در خصوص کیفیت آموزش و یادگیری در چنین موسساتی است. بنابراین توجه ویژه به موضوع کیفیت و ارزشیابی این مقوله در موسسات آموزش مجازی ضروری به نظر می رسد و برای این مهم، داشتن چارچوب جامعی از معیارها و شاخص های کیفیت مورد نیاز می باشد. هدف مطالعه حاضر، استخراج شاخص ها و مولفه های ارزشیابی کیفیت در آموزش مجازی از پیشینه موجود به منظور زمینه سازی برای تدوین و توسعه یک چارچوب جامع ارزشیابی کیفیت آموزش مجازی در مقطع آموزش عالی بود.
این پژوهش کیفی با روش فراترکیب انجام شد که در آن الگوی اقتباس شده از رویکرد Walsh و Downe در شش مرحله مورد استفاده قرار گرفت. طی مراحل انجام الگوی مورد نظر (تعریف هدف، جستجوی نظام مند مطالعات مرتبط، ارزیابی اسناد، استخراج محتوای مرتبط، تجزیه و تحلیل محتوا و تفسیر یافته ها)، از 438 سند مرتبط با موضوع تحقیق در پایگاه های علمی، در نهایت 41 مورد انتخاب شد و مورد تحلیل قرار گرفت.
طی انجام گام های شش گانه پژوهش، 12 شاخص ارزشیابی کیفیت آموزش مجازی با 47 مولفه در چهار بعد استخراج گردید. شاخص های استخراج شده برای ارزشیابی کیفیت با در نظر گرفتن دیدگاه های گوناگونی که در پیشینه پژوهش وجود داشت، چارچوب جامعی را فراهم ساخت که در آن به جامعه هدف اعم از دانشجو، استاد و بازار کار توجه شد.
شاخص های اصلی که باید محور ارزشیابی کیفیت آموزش مجازی قرار گیرد، شامل «دانشجویان، مدرسین مجازی، درس افزار/ محتوا، سیستم مدیریت یادگیری، ساختار درس/ دوره، زیرساخت های تکنولوژیک، تدریس، یادگیری، خدمات پشتیبانی، آموزش های ضمن خدمت، سنجش و ارزشیابی دانش آموختگان» می باشد. در چارچوب ارزشیابی کیفیت، مجموعه مولفه های اندازه گیری هر کدام از این شاخص ها از پیشینه استخراج شد.