تعیین میزان نفوذ عمقی رسوب در عرصه های پخش سیلاب مطالعه موردی: ایستگاه پخش سیلاب گچساران

ارزیابی تغییرات منابع خاکی و آبی ناشی از اجرای عملیات پخش سیلاب برای تعیین برآیند مثبت یا منفی اثرگذاری آن امری ضروری است. مهم ترین مولفه تاثیرگذار در عملکرد سیستم های پخش سیلاب میزان رسوب ورودی به کانال های آب رسان گسترشی و نهشته شدن آن در سطح و تجمع در عمق عرصه پخش است که می تواند خصوصیات فیزیکی و شیمیایی عرصه را تغییر دهد. در واقع، با مشخص کردن عمق نفوذ رسوبات، به عمق تاثیرگذاری پخش سیلاب بر ویژگی های خاک خواهیم رسید. به منظور تعیین اثر گسترش سیل بر میزان نفوذ رسوب به عمق عرصه پخش سیلاب گچساران از اعماق 0 15، 15 30، 30 45، و 45 60 سانتی متری از سطح خاک عرصه های پخش و شاهد نمونه برداری شد. کلیه نمونه ها با استفاده از روش الک خشک و هیدرومتری دانه بندی شد. درصد دانه های رسوب با اندازه کمتر از دو میلی متر با آزمون دانکن و t مستقل برای 80 نمونه برداشت شده از نظر آماری بررسی شد. نتایج نشان داد ورود رسوبات به صورت عمقی در پروفیل های حفرشده تا عمق سوم به طور موثر و کاملا مشخص نمایان است و می تواند در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک تاثیرگذار باشد و از این عمق به بعد تاثیر پخش سیلاب ناچیز می شود. مهم ترین ویژگی ای که از سطح به عمق نوارهای پخش تغییر خواهد کرد نفوذپذیری هر یک از لایه های مورد مطالعه است؛ به طوری که با افزایش ذرات ریز نفوذی در عمق و مسدودشدن خلل و فرج لایه های خاک به اصطلاح کور می شود و نفوذپذیری به شدت کاهش می یابد؛ این حالت در سطح نوارهای پخش چشمگیرتر است و حتی پس از نهشته شدن رسوبات در سطح (عمق 0 15 سانتی متری) لایه ای سله بسته و سفالی ایجاد می شود و از نفوذ ذرات و حتی آب به عمق جلوگیری می کند. با تعیین میزان رسوب نهشته شده در سطح نوارهای پخش و همچنین میزان نفوذ عمقی آن می توان برای بهبود کارایی و نگه داری آسان تر سیستم های پخش سیلاب یا حتی عدم استفاده از این روش به صورت عملی و موثر تصمیم گیری کرد.