خاستگاه، منشا پیدایش و مرحله آغازین دین بشر؛ بررسی و نقد دیدگاه دکتر شریعتی

این مقاله با رویکرد تحلیلی و اسنادی، با هدف بازکاوی اندیشه متفکران اجتماعی و عالمان ادیان، به بررسی خاستگاه و منشا پیدایش ادیان و مرحله آغازین دین بشری می پردازد و با واکاوی و بررسی دیدگاه دکتر شریعتی در این عرصه، به استخراج نظریه دینی وی و میزان همسویی آن با دیدگاه رایج دینی برگرفته از معارف ناب قرآن و اهل بیت‰ می پردازد. درباره نظریات پیدایش ادیان، نظریات ترس، جهل، اقتصاد، انمیسم، روح گرایی، طبیعت پرستی و فطرت مطرح، و نکاتی درخور تامل در هر نظریه وارد شده است. شریعتی در این زمینه، همه نظریات را طرح می کند و جامعه بشری را همزاد «پرستش» می داند و نظریه خاصی را ترجیح نمی دهد؛ اما وی مرحله آغازین دین بشری را «شرک» تلقی می کند که پیامبران برای بیدار کردن فطرت خداداد بشر و دعوت به توحید فرستاده می شوند. این تلقی، با نظریه رایج دینی برگرفته از معارف قرآنی ناهمسوست.