ارزیابی دانش بومی و نوین زراعت زعفران (مطالعه موردی: سرایان)

مطالعه دانش بومی زراعت زعفران و مقایسه آن با دانش رسمی منجر به ارائه رهیافت های جدیدی در جهت کاهش خلاء عملکرد این محصول می شود. از این رو، در این پژوهش از طریق تهیه پرسشنامه و انجام مصاحبه حضوری با زعفران کاران به ارزیابی دانش بومی مرتبط با زراعت زعفران در شهرستان سرایان و مقایسه آن با نتایج تحقیقات علمی انجام شده، پرداخته شد. نتایج نشان داد که در این شهرستان کاشت زعفران عمدتا از نیمه شهریور تا اواسط مهرماه صورت می گیرد که با توجه به نتایج مطالعات علمی بهتر است در خرداد ماه صورت پذیرد. بیشتر کشاورزان کاشت زعفران در خاک دارای بافت متوسط (84 درصد کشاورزان)، استفاده از بنه های بالای هشت گرم (56 درصد)، تراکم کاشت 95 تا 110 بوته در متر مربع (86 درصد)، عمق کاشت 20 سانتی متر (70 درصد) و آرایش کاشت 20×20 سانتی متر (70 درصد) را برای زراعت این گیاه مناسب دانستند که در خصوص اکثر شاخص های مورد بررسی ارتباط خوبی بین دانش بومی و دانش رسمی مشاهده می شود، هر چند که لازم است در خصوص اندازه بنه، تراکم و روش کاشت و ارتباط آنها با تعداد سال های بهره برداری از مزرعه دقت بیشتری صورت گیرد. بیشتر کشاورزان استفاده از کود دامی (42 درصد) یا تلفیق کود دامی و شیمیایی (56 درصد)، انجام پنج نوبت آبیاری در طی فصل رشد گیاه (45 درصد)، سله شکنی پس از اولین آبیاری پاییزه و کنترل علف های هرز را در زراعت زعفران توصیه نمودند. در این خصوص، نیز لازم است با کاهش اتکاء به کودهای شیمیایی و تامین مناسب تر نیاز آبی گیاه به خصوص در سال های کم باران به افزایش کمیت و کیفیت زعفران تولیدی کمک نمود. اکثر افراد مورد مصاحبه آبیاری تابستانه، بارندگی کم در فصل زمستان و نیز وقوع تابستان های گرم را برای گلدهی زعفران نامناسب دانستند. به طور کلی، بین روش های سنتی و نتایج پژوهش های علمی مرتبط با زراعت زعفران در پاره-ای از موارد تضادهایی مشاهده گردید که لازم است از طریق روش های ترویجی و نیز انجام مطالعات تحقیقاتی بیشتر در جهت رفع نواقص به منظور کاهش خلاء عملکرد زعفران تلاش شود.