برخی روایات نقالی و شفاهی در ملحقات نسخ و چاپ های شاهنامه

قراین و شواهد موجود در برخی منابع نشان می دهد که احتمالا در سده های ششم و هفتم هجری روایتهای شفاهی و نقالی از بعضی داستانهای شاهنامه وجود داشته است. بر این اساس و به استناد گستردگی روایات نقالی با موضوع ملی و پهلوانی در سنت داستانی ایران- که بخشی به صورت مکتوب به دست ما رسیده و بهری دیگر به اقتضای ماهیت شفاهی فراموش شده است- در این مقاله این فرضیه محتمل و درخور بررسی مطرح شده که شاید ماخذ شماری از ابیات، قطعات و روایات الحاقی در نسخ و چاپهای شاهنامه، میراث ادب شفاهی- مردمی بوده است و کاتبان، مالکان یا خوانندگان بعضی دست نویسها آنها را از گزارشهای شفاهی نقالان شنیده و پس از نظم در قالب قطعات کوتاه و بلند بر متن یا حاشیه نسخ افزوده اند. نگارنده با تحقیق در زیرنویسهای شاهنامه تصحیح دکتر خالقی مطلق و همکارانشان، متن و حواشی نسخه های سن ژوزف، سعدلو، حاشیه ظفرنامه، متن و ملحقات چاپهای مسکو، بروخیم، دکتر دبیرسیاقی و بعضی چاپهای سنگی و دست نویسهای متاخر، بیست و شش داستان و قطعه الحاقی را با توجه به قراینی مانند نبودن پیشینه ای از آن روایتها در منابع ادبی و تاریخی کهن، وجود گزارش/ گزارشهایی از آنها در طومارهای نقالی و داستانهای شفاهی- مردمی، داشتن عناصر و ساختار روایات نقالی و... به احتمال از داستانهای مایه گرفته از روایتهای نقالی و شفاهی معرفی کرده که به صورت منظوم در دست نویسها و چاپهای شاهنامه حفظ شده است.