از جمع گرایی تا فردگرایی: تاملی بر پیامدهای نگرش های جمع گرا بر قوانین اساسی

آثار فیلسوفان سیاسی در ادوار مختلف حول محور دو فراروایت فردگرا و جمع‌گرا می‌چرخد. دولت محوری، نظام سلسله‌مراتبی از قدرت، اعتقاد به آزادی مثبت، التزام شدید به سنت‌ها، از خودگذشتگی در راه جمع، دگردوستی و ساده‌زیستی بارزترین خصایص نگرش‌های جمع‌گرا شمرده می‌شود. جمع‌گرایی تاثیراتی را هم از لحاظ ماهوی و هم شکلی بر قوانین اساسی بر جای می‌‌نهد. آرمانشهرگرایی، ملموس‌ترین اثر ماهوی است. آرمانشهرگرایی، خود پیامدهای دیگری را بر قوانین اساسی دارد. گرایش‌های عوام‌فریبانه، رهبری فرهمند، نگرش توده وار به ملت و سیاست حزب واحد یا حزب غالب در زمره بارزترین این پیامدها محسوب می‌شود. از حیث شکلی تاثیرات جمع‌گرایی به‌صورت همکاری قوا به‌عنوان بدیلی برای تفکیک قوا، تضعیف اصل حاکمیت قانون به واسطه سیاسی شدن قضات، کثرت نهادهای حکومتی موازی و گرایش به تمرکزگرایی تجلی می‌‌یابد. به‌علاوه، حقوق و آزادی‌های فردی در پرتو آموزه‌های اصالت جمعی از ماهیت حقیقی خود فاصله می‌‌گیرد. خصیصه بارز فردگرا‌ها، باور به آزادی منفی، قایل شدن به نقشی حداقلی برای دولت در تمام عرصه‌ها و نگرش غایت مدار به فرد می‌‌باشد. فردگرایی سبب طرح آموزه‌هایی شد که در نهایت سبب خلق حرکتی شد که ثمره آن قوانین اساسی مبتنی بر تحدید قدرت سیاسی جهت پاسداشت حقوق و آزادی‌های فردی می‌‌باشد.