بررسی ضریب خاموشی، روند جذب و کارایی مصرف نور در زعفران (Crocus sativus L.)

در گیاهان زراعی شاخص سطح برگ، ضریب خاموشی و کارایی مصرف نور از مهم ترین خصوصیات اکوفیزیولوژیکی محسوب می شوند که در ارزیابی میزان نور جذب شده، تولید ماده خشک و عملکرد موثرند. در این پژوهش برای تعیین روند تغییرات شاخص سطح برگ، تعیین ضریب خاموشی و کارایی مصرف نور در مزرعه یک ساله و دوساله زعفران، آزمایشی در چهار سال زراعی از سال 1390 تا 1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. کشت در دو سال زراعی 1391-1390 و 1392-1391 با استفاده از بنه های زعفران با گروه وزنی 15-13 گرم و با تراکم 50 بوته در مترمربع انجام شد. برای تعیین شاخص سطح برگ و وزن خشک اندام های هوایی زعفران، نمونه برداری تخریبی، طی فصل رشد در فواصل زمانی 14 روز یک بار انجام شد. نتایج نشان داد که با افزایش حداکثر شاخص سطح برگ زعفران از 33/ 0 در مزرعه یکساله به 81/ 1 در مزرعه دوساله، ضریب خاموشی نور در مزرعه یک ساله و دوساله به ترتیب از 20/ 1 به 54/ 0 کاهش یافت. روند افزایش شاخص سطح برگ در زعفران با کسر تابش جذب شده در هر چهار سال آزمایش هم خوانی داشت، به طوری که کسر تابش جذب شده با افزایش شاخص سطح برگ به تدریج افزایش یافت و با دریافت میانگین 1083 واحد حرارتی در مزرعه یک ساله و 1034 واحد حرارتی در مزرعه دوساله به حداکثر خود رسید. مقدار میانگین دوساله کارایی مصرف نور زعفران نیز در مزارع یک ساله و دوساله به ترتیب معادل 68/ 0 و 73/ 1 گرم بر مگاژول تابش فعال فتوسنتزی به دست آمد. بر این اساس، با افزایش سن مزرعه و شاخص سطح برگ در زعفران، ضریب خاموشی نورکاهش و به تبع آن میزان جذب و کارایی مصرف نور افزایش می یابد.