استعاره از منظر بلاغت عربی و زبان شناسی شناختی

استعاره یکی از زیباترین آرایه های بلاغی است. بلاغت پژوهان عرب مانند سایر بلاغت پژوهان، به استعاره توجه ویژه ای داشته و همواره کوشیده اند با بررسی انواع استعاره، آن را در اقسام مختلفی مانند مصرحه، مکنیه و...طبقه بندی کنند. این مفهوم در علم زبان شناسی نیز جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده است و به ویژه در حوزه زبان شناسی شناختی بررسی شده است. استدلال اصلی زبان شناسان این حوزه این است که استعاره صرفا به زبان ادبی تعلق نداشته، در زبان روزمره نیز حضوری پررنگ اگرچه ناخودآگاه و پنهان دارد. ایشان معتقدند استعاره یکی از ابزارهای اصلی برای ساختاربندی ذهن انسان و مفهوم پردازی است و درواقع فرایندهای شناختی در انسان تا اندازه زیادی تحت تاثیر ساخت های استعاری هستند.این مقاله با رویکردی مقایسه ای به بررسی استعاره نزد بلاغت پژوهان زبان عربی و زبان شناسان شناختی پرداخته، وجوه تشابه و تفاوت نظرات آنان را بیان می کند. ازجمله این شباهت ها می توان به تقسیم بندی استعاره به اقسام مختلف و شباهت برخی از این اقسام مانند استعاره مرده در زبان شناسی و استعاره مبتذل در بلاغت اشاره کرد. نیز تفاوت هایی در حوزه کار دو گروه قابل مشاهده است، مانند: بررسی استعاره در سطح کلمات، انحصار علاقه استعاره در مشابهت، استفاده از ملاک های صوری و زبانی برای تشخیص استعاره در بلاغت عربی، بررسی استعاره در سطح جمله، استفاده از ملاک های تجربی در زبان شناسی و تفاوت در نام گذاری پاره ای از اقسام استعاره در دو علم.