شبیه سازی و ارزیابی الگوی توزیع رطوبتی خاک در آبیاری زیرزمینی کوزه ای

با توجه به محدودیت منابع آب در مناطق خشک جهان، استفاده از روش های نوین آبیاری با راندمان بالا در کشاورزی امری ضروری است. یکی از راه های افزایش بهره وری آب، استفاده از روش آبیاری زیرزمینی کوزه ای است. با این حال طراحی درست این سامانه ها نیاز به اطلاعات کافی از نحوه توزیع جریان آب به صورت افقی و عمودی دارد. هدف از این مطالعه بررسی عمقی الگوی توزیع رطوبت در خاک تحت سامانه آبیاری کوزه ای با استفاده از منبع آب آبیاری با ارتفاع 1، 5/1و 2 متر در مقاطع زمانی مشخص می باشد. این پژوهش در قالب بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار انجام گرفت. اندازه گیری رطوبت حجمی خاک تا عمق 1 متر توسط رطوبت سنج TDR صورت پذیرفت. کوزه ها دارای قطر6 سانتی متر و ارتفاع 45 سانتی متر بودند واز طریق لوله های پلی اتیلن 16 میلی متری به هم وصل شدند. شبیه سازی حرکت آب در خاک به وسیله نرم افزار HYDRUS-2D انجام شد و در نهایت نتایج حاصل از شبیه سازی با نتایج حاصل از اندازه گیری های میدانی مقایسه گردید. نتایج نشان داد مدل می تواند روند تغییرات رطوبت را با دقت به نسبت خوبی شبیه سازی کند. در زمان های اولیه آبیاری، شبیه ساز رطوبت را بیش تر از مقادیر واقعی برآورد کرد. در فاصله 30 سانتی متر از محور عمودی کوزه تغییرات رطوبتی چندان نبود و مدل نیز این امر را تصدیق کرد. بهترین همبستگی مربوط به فاصله 10 سانتی متری از محور عمودی کوزه با مقادیر ME، RMSE و R2 به ترتیب برابر 0015/0 سانتی متر، 018/0 سانتی متر و 95/0 می باشد. یافته ها نشان داد شبیه سازHYDRUS-2D ، از کارایی مناسبی برای شبیه سازی توزیع رطوبت در آبیاری کوزه ای متخلخل رسی برخوردار است.هم چنین مشاهده شد که توزیع رطوبت در نیم رخ خاک تحت منبع با ارتفاع 5/1 و 2 متر، تفاوت چندانی با هم ندارد و افزایش ارتفاع منبع تاثیری روی شعاع رطوبتی خاک ندارد و تنها افزایش هزینه ها را در پی دارد.