بررسی تطبیقی کتاب های تصویری داستانی عربی و فارسی بر مبنای شگردهای تمرکززدایی

یکی از مهم ترین ساز و کارهایی که ادبیات کودک از آن بهره می گیرد تا با مخاطب خویش ارتباطی خلاقانه برقرار کرده، زمینه ساز تفکر خلاق در وی شود، ویژگی تمرکززدایی است. هدف مقاله ی پژوهش پیش رو، بررسی تطبیقی کتاب های تصویری داستانی عربی و فارسی بر مبنای شگردهای تمرکززدایی است. برای رسیدن به این هدف، سیزده کتاب تصویری داستانی فارسی و عربی از میان کتاب های برگزیده ی هر زبان انتخاب شده اند. داستان ها با بهره گیری از تلفیق دو روش تحلیل محتوای کیفی قیاسی و استقرایی و بر اساس میزان و چگونگی استفاده از شگردهای تمرکززدایی تحلیل و مقایسه شدند. این پژوهش دریافت که نویسندگان فارسی و عربی در به کارگیری شگردهای تمرکززدایی بیش از پرداختن به ویژگی های زبانی و ادبی، به ویژگی های ذهنی و بصری توجه می کنند. در حقیقت پرداختن به ظرفیت های شگفت انگیز ادبیات و زبان در تقویت مهارت تمرکززدایی تا حدی مغفول مانده است. با وجود این، نویسندگان تلاش هایی در به کارگیری ظرفیت های زبانی و ادبی در تقویت ویژگی تمرکززدایی داشته اند که معرفی و بازشناسی این شگردها در پژوهش حاضر، موجب تقویت و توجه افزون نویسندگان به بهره گیری از آن ها می گردد. برخی از این شگردها عبارتند از: تک گویی، همانندی لفظی (جناس و سجع)، تکرار، کارکرد تشبیه، طرد و عکس، ای هام تناسب و تمثیل. رویکرد ادبی و زبانی به ویژگی تمرکززدایی در کتاب های فارسی بیش از کتاب های عربی مشاهده شد.