سنخ شناسی مشارکت اصحاب حاضر در احد براساس قرآن و منابع تاریخی

جنگ احد یکی از غزوات مهم رسول الله (ص) است که در سرنوشت اسلام و مسلمانان تاثیر به سزایی داشت. پس از پیروزی ابتدایی، پاره ای از مسائل زمینه را برای شکست مسلمانان فراهم کرد. این شکست درست در آستانه پیروزی سپاه اسلام و فرار سپاه قریش رخ داد. اصحاب حاضر در احد، دارای مشارکت و عملکرد متفاوتی در میدان نبرد بودند. شجاعتی که برخی از آنان از خود نشان دادند هم سو با حمایت از شخص پیامبر(ص) در شرایط بحرانی جنگ و پیشبرد منافع اسلام بود. از سویی دیگر، بسیاری از سپاهیان اسلام، دارای اقدامات و مشارکت نظامی ناکافی و غیرموثر بودند. به طوری که نتوانستند مقاومت کنند و از میدان گریختند.
رویکرد قرآن و منابع تاریخی به رخدادهای این جنگ تا حدودی متفاوت است. در این مقاله سعی می شود با استفاده از روش کمی نوع شناسی، سنخ شناسی مشارکت صحابه برگرفته از آیات قرآنی و صحابه ذکر شده در منابع تاریخی صورت گیرد.
بررسی های آماری نشان می دهد، در مقایسه بین سنخ همراه کامل و سایر سنخ ها از مجموع 27 آیه مربوط به احد، 70 درصد آیات شاخصه ها و ویژگی های سنخ های همراه حداکثری، نیمه همراه و غیرهمراه را بیان می-کند و فقط 30 درصد باقیمانده نشانگر شاخصه های همراهان کامل می باشد منابع تاریخی بیشتر صحابه حاضر در میدان را با ویژگی های قابل صدق بر همراهی کامل معرفی می کنند و از ذکر گونه-های دیگر و ویژگی های آنان به سرعت می گذرند. اما در رویکرد آیات قرآن بیشتر صحابه با مشارکت نسبتا غیرفعال و با رفتار منفعلانه و سست مورد خطاب بوده اند. در واقع مورد خطاب آیات قرآن برعکس منابع، بیشتر ناظر به اصحابی است که مشارکت آنها در نبرد ناکافی و غیرموثر بوده است.