مروری بر مطالعات اجتماعی تنظیم خانواده و کاهش باروری در ایران

هدف این مطالعه بررسی توزیع مقداری، موضوعی و زمانی مطالعات تنظیم خانواده در ایران است که بازتابی از مسائل و روند های تنظیم خانواده می باشد. مطالعه به روش مروری انجام شد. پژوهش های انجام شده طی سال های 1375-1391 در سه پایگاه داده مقالات علمی پژوهشی فارسی زبان جستجو و بررسی و از میان 76 مقاله، 28 مقاله وارد مطالعه و بررسی شدند. دو پایگاه داده انگلیسی زبان نیز بدون ذکر تاریخ جستجو شد و در نهایت 8 مقاله از بین 27 مقاله یافت شده به زبان انگلیسی وارد این مطالعه شدند. یافته های این تحقیق، توزیع نگرش ها (آگاهی، احساسات و رفتار) و ترجیحات زنان و مردان در تحقیقات تنظیم خانواده را نشان می دهد. در این تحقیقات مهم ترین عامل اثرگذار در تغییر آگاهی، نگرش و عملکرد، آموزش و تحصیلات گزارش شده است. هچنین طبق یافته ها مسئله مشارکت زوجین اهمیت ویژه ای در تنظیم خانواده دارد. یافته های بعضی تحقیقات، همگرایی نسبی در کاهش باروری را در بین مذاهب، قومیت ها و منشا های (شهری/ روستایی) نشان می دهد. یافته ها حاکی از آن است که محققان به نقش مردان در تصمیمات باروری کمتر توجه کرده اند. همچنین پژوهش های حوزه تنظیم خانواده کمتر بر توضیح و تبیین روابط بین متغیرها متمرکز بوده اند و عمدتا به ارائه آماره های توصیفی یا گزارش صرف همبستگی ها اکتفا کرده اند. در این مقاله پیشنهادهایی هم برای تحقیقات آتی در این زمینه ارائه شده است.