تحلیل کیفی متن: استقرا / قیاس

هدف از مطالعه حاضر توصیف تحلیل محتوای متن به روش استقرایی و قیاسی است. روش پژوهش حاضر تحلیلی توصیفی است. در این مقاله ابتدا وجوه تمایز تحلیل محتوای کمی و کیفی، و سپس نقش استقراء و قیاس در تحلیل محتوای کیفی مورد بررسی قرار گرفته است. هدف این نوع تحلیل معرفی و خلق مضامین/ مقولات مهم در درون پیکره ای از محتواست. تحلیل محتوای کیفی عمدتا به شیوه استقرایی، یک توصیف غنی از متن به عنوان واقعیت اجتماعی ارائه می دهد. در تحلیل محتوای متون دینی ریشه ها تحلیل می شود و امکان دستیابی به مفاهیم و گزاره های دینی به عنوان ابزاری برای تفکر دینی فراهم می شود. تحلیل ریشه ها ماهیت ساختاری و استدلالی دارد و در بطن معانی که متن تولید می کند، نهفته است. در تحلیل محتوا برای دستیابی به نتایج مناسب علاوه بر متن، ویژگی های منبع پیام و فرستنده پیام نیز در حد امکان تحلیل می شود. در این مقاله مراحل تحلیل محتوای کیفی مورد بحث قرار گرفته است. به متخصصانی که علاقه مند به فعالیت های پژوهشی بین رشته ای هستند (مانند مطالعاتی در حوزه روان شناسی و مدیریت آموزشی در تلفیق با معارف اسلامی) استفاده از این روش توصیه می شود.