تبیین چگونگی سبک زندگی سالمندان: رویکرد تئوری زمینه ای

جامعه ما که به سالمندی گام نهاده، از نظر مراقبت بهداشتی با مسائل گوناگونی رو به رو است. شواهد موجود نشان می دهدکه علت بسیاری از مرگ و میرها نتیجه سبک زندگی ناسالم بوده و این مهم با افزایش سن و کهولت نمود بیشتری پیدا کرده و باعث مشکلات عدیده ای در دوره سالمندی می شود. به دلیل اهمیت پیشگیری از عوامل خطر و همچنین تداوم مراقبت از سالمند و با توجه به اینکه در خصوص سبک زندگی سالمندان در ایران به روش کیفی کمتر پرداخته شده، پژوهش حاضر با هدف تبیین مفهوم، ساختار و چگونگی و فرآیند اتخاذ سبک زندگی سالمندان انجام شد.
برای دستیابی به هدف این مطالعه، مطالعه ای کیفی با رویکرد تئوری زمینه ای انجام شد. در این مطالعه تبیین مفهوم، ساختار و چگونگی سبک زندگی در متن و بستر زندگی خود سالمند با استفاده از نمونه گیری به صورت مبتنی بر هدف در آغاز و تا رسیدن به اشباع اطلاعات، به صورت نمونه گیری نظری ادامه یافت. ابزار اصلی جمع آوری داده مصاحبه نیمه ساختار بود. مشارکت کنندگان این مطالعه سالمندان (که همراه خانواده زندگی می کنند)، بودند. در مجموع با 23 مشارکت کننده مذکر و مونث، 29 مصاحبه عمیق انفرادی صورت گرفت. مصاحبه ها با روش استراوس و کوربین 1998 تجزیه و تحلیل شدند.
از تجزیه و تحلیل داده ها هشت مقوله محوری پدیدار شد: محدودیت های سالمندی، رفتارهای روزمره، ساختار خانوادگی-اجتماعی نامطلوب، خودمدیریتی، نقصان سلامتی، کارآمدی ناکافی، آمادگی ناکافی و تقید به معنویات. مقوله رفتارهای روزمره بیانگر پدیده، مقوله خودمدیریتی بیانگر راهبردهای اتخاذ شده توسط افراد، و مقوله نقصان سلامتی پیامد این راهبردها بود. سه مقوله تقید به معنویات، کارآمدی ناکافی و آمادگی ناکافی تاثیر گذار بر خودمدیریتی بود، یعنی راهبرد را تحت تاثیر قرار داده بودند.
با توجه به پیامدهای حاصل از راهبردهای اتخاذ شده و براساس تعاریف سلامتی، می توان چنین استدلال نمود که سالمندان از سبک زندگی کامل برخوردار نبوده و سلامتی آنان دچار نقصان شده است. با عنایت به نتایج تئوری زمینه ای، اصلاح و تقویت رفتارهای سبک زندگی از ضروریات به شمار می آید.