نگاهی آسیب شناسانه به مدیریت چالش های اعتقادی در جهان اسلام

اصل اختلاف های دینی و مذهبی در میان انسان ها و جوامع بشری امری است اجتناب ناپذیر، اما لزوم توجه به مدیریت این اختلاف ها نیز نباید انکار شود. مدیریت اختلاف های اعتقادی، چه صورت بین الادیانی و چه صورت بین المذاهبی و چه صورت درون مذهبی آن، آن گاه که در سطح عالمان دینی و متخصصان مربوطه باشد، از نوع مدیریت های علمی (معرفتی) است. اماآن گاه که اختلاف های اعتقادی از سطح علما به سطوح مختلف عامه اجتماع سرایت کند، به عنوان یک وضعیت اجتماعی ویژه قلمداد می شود و مدیریت علمی (معرفتی) در این وضعیت کارامدی ندارد؛ چرا که در این سطوح عواطف، احساسات، هیجان ها، بیم ها، امیدها و آرزوها و به طور کلی امور روان شناختی بر امور عقلانی غلبه دارد. طبیعی است که مدیریت اختلاف در این سطوح ویژگی های خاص دارد. یکی از مصادیقی که جهان اسلام را در هر دو سطح مذکور درگیر کرده است، جریان تکفیری است. در این مقاله به آسیب شناسی دو نوع مدیریت مواجهه علمی (معرفتی) و مواجهه اجتماعی با این جریان پرداخته شده است و راه کارهایی که به مدیریت صحیح چالش های اعتقادی در هر دو سطح و برون رفت از وضعیت های آسیب زا کمک می کند برشمرده شده است.