اثر مالچ های نیشکری بر روی تثبیت شن های روان در خوزستان، جنوب غربی ایران

در طول 50 سال گذشته، مالچ پاشی نفتی روشی متداول برای تثبیت شن های روان، در جنوب غربی ایران (استان خوزستان) بوده است. با این حال، نگرانی ها در مورد انتشار فلزات سنگین از مالچ نفتی، منجر به تحقیق در زمینه مالچ های جایگزینی شده است که توانایی تثبیت شن های روان را بدون خطرات زیست محیطی داشته باشند. هدف از این پژوهش امکان استفاده از ضایعات نیشکر برای تولید مالچ سازگار با محیط زیست می باشد. ویناس، فیلترکیک و خاک رسی در منطقه نزدیک به شن های روان جهت تولید مالچ های نیشکری در مقایسه با روش سنتی مالچ پاشی نفتی مورد استفاده قرار گرفتند. ویناس، فیلترکیک و خاک رسی به روش آزمون و خطا با مقدار مشخصی آب مخلوط گردیده اند و بر روی شن روان پاشیده شده اند. تنش برشی سطح خاک، مقاومت فروروی، مقاومت برشی سطح خاک و فرسایش پذیری تیمارهای انتخابی به ترتیب با دستگاه پره برشی، نفوذ سنج دستی، دستگاه برش سطحی ژانگ و تونل باد اندازه گیری شدند. تیمارها به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با فاکتورهایی که شامل نوع مالچ (هفت نوع مالچ نیشکری و یک مالچ سنتی نفتی)، ضخامت (یک و دو لایه)، و بارش (باران و بدون بارن) انجام شد. نتایج نشان داده است که مقاومت برشی و مقاومت فروروی با ضخامت افزایش یافتند؛ میانگین مقادیر مقاومت برشی و فروروی اندازه گیری شده در تیمار دو لایه به ترتیب 27/1 – 33/1 و 13/1 – 15/1 برابر بیشتر از تیمار یک لایه بودند. افزایش مقدار ضایعات نیشکر به طور چشمگیری مقادیر مقاومت برشی و فروروی را افزایش داد. غلظت های بیشتر از مواد آلی، کربنات کلسیم و الکترولیت در مالچ های نیشکری باعث پیوند ذرات خاک و افزایش مقاومت برشی و فروروی می گردد. مالچ نفتی کمترین مقاومت برشی و بیشترین مقاومت فروروی را داشت. که می تواند به دلیل ویسکوزیته کمتر مالچ نفتی نسبت به مالچ های نیشکری باشد که به راحتی در شن های روان نفوذ می نماید.