ارزیابی تحمل به یخ زدگی اکوتیپ های بارهنگ سرنیزه ای (Plantago lanceolata L.) در شرایط کنترل شده

به منظور بررسی تحمل به یخ زدگی بارهنگ سرنیزه ای، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. پنج اکوتیپ بارهنگ (بجنورد، کلات، مشهد، قاین و بیرجند) پس از سه ماه رشد و خوسرمایی در شرایط طبیعی در معرض هشت دمای یخ زدگی (صفر، 3-، 6-، 9-، 12-، 15-، 18- و 21- درجه سانتی گراد) قرار گرفتند. سپس گیاهان برای بازیافت به محیط گلخانه منتقل شدند. یک ماه بعد، بقاء و برخی از خصوصیات رشدی گیاهان با اندازه گیری صفاتی چون درصد بقاء، دمای پنجاه درصد کشندگی براساس درصد بقاء (LT50su)، تعداد برگ، سطح برگ، وزن خشک برگ و دمای کاهنده 50 درصد وزن خشک (RDMT50) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که درصد بقای اکوتیپ مشهد بیشتر از چهار اکوتیپ دیگر و LT50su آن نیز 3/5 درجه سانتی گراد از اکوتیپ بیرجند کمتر بود. اثر متقابل اکوتیپ و دما بر درصد بقاء معنی دار بود و تنها اکوتیپ های مشهد و بجنورد در دمای 15- درجه سانتی گراد بقاء داشتند. با کاهش دما به کمتر از 12- درجه سانتی گراد، تعداد و سطح برگ گیاهان کاهش یافت. همچنین کاهش دما به کمتر از 6- درجه سانتی گراد وزن خشک گیاهان را به طور معنی داری کاهش داد. براساس شاخص RDMT50 اکوتیپ بجنورد متحمل ترین و اکوتیپ بیرجند حساس ترین اکوتیپ بودند. بین درصد بقاء، دمای پنجاه درصد کشندگی براساس درصد بقاء و RDMT50 همبستگی منفی و معنی داری (به ترتیب***97/0- =r و *53/0- =r) وجود داشت.