بررسی جایگاه ایران در تجارت بین المللی: یک رهیافت شبکه

در دهه گذشته، بسیاری از مطالعات کاربردی مشترک در زمینه سیستم های اقتصادی- اجتماعی با استفاده از تحلیل های شبکه ای انجام یافته است. در این گونه مطالعات، ارتباطات تجاری را می توان شبکه ای تلقی کرد که کشورها رئوس آن اند و رابطه های تجاری بین کشورها نقش یال های این رئوس را بازی می کنند. در مطالعه حاضر سعی شده است ساختار شبکه جهانی صادرات و واردات کالا برای 104 کشور در هر یک از سال های 2000، 2005، 2010 و 2011 بررسی و با استفاده از مفاهیم شبکه ها، توپولوژی و ویژگی این شبکه ها محاسبه شود. سپس، شاخص های شبکه برای ایران، به عنوان عضوی از آن ها، محاسبه شود و سپس با کشورهای مهم مقایسه شود. با توجه به نتایج به دست آمده، کلیه شبکه های تشکیل شده در همه سال ها دارای توزیع پاور و ضریب خوشه بندی بالا بوده اند. نتایج مطالعات قبلی پیچیده بودن شبکه جهانی تجارت را تایید می کند. همچنین، نتایج شاخص مرکزیت میانی نشان می دهد که ایران در همه سال های مطالعه شده کشوری تاثیرگذار در شبکه تجارت نبوده است و برخلاف کشورهای مهم در این شبکه با کشورهایی رابطه تجاری داشته است که خود کمتر با دیگر کشورهای شبکه رابطه اندک تجاری داشته اند.