گزارش فنی: بررسی روند تغییرات مورفولوژی رودخانه زرینه رود با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی

انجام فعالیت های عمرانی در سرشاخه ها و بخش میانی حوزه های آبخیز تغییرات مورفولوژی بستر در بخش انتهایی را به دنبال دارد. شناخت تغییرات حادث شده و اثرات آن بر موفولوژی بستر و اراضی مجاور رودخانه برای ساماندهی و تثبیت بستر، ضروری است. این پژوهش با هدف شناخت مورفولوژی رودخانه و روند تغییرات حریم بستر طی 50 سال گذشته در بازه ای به طول 25 کیلومتر در بخش انتهایی رودخانه زرینه رود و استان آذربایجان غربی انجام شد. برای این کار از عکس های هوایی سال های 1334 و 1346 به مقیاس 50000: 1 و 20000: 1، نقشه های توپوگرافی سال 1375 به مقیاس 50000: 1 و تصاویر SPOT سال 1382 استفاده شد. بررسی ها نشان داد که وسعت حریم بستر از 561.1 هکتار به 221.3 هکتار کاهش یافته و مورفولوژی بستر و شکل ظاهری قوس ها متحول شده است. وسعت سدهای ماسه ای در داخل بستر در سال های 1346 و 1382 به ترتیب 13.68 و 2.86 هکتار بوده که نشان دهنده نوسانات زیاد آبدهی و تغییر شرایط هیدرولوژیکی و هیدرولیکی رودخانه است. تعداد پیچان رودها از چهار مورد به سه مورد تقلیل یافته و بستر رودخانه در ابتدای بازه از حالت پیچان رودی خارج و حالت مستقیم و شریانی پیدا کرده است. بیشترین عامل تاثیرگذار در تغییرات مورفولوژی، تغییر در رژیم هیدرولوژیکی به دلیل احداث سد، کاهش قابل ملاحظه رواناب در رودخانه و انباشت بار رسوبی در مسیر بستر است.