ارزیابی تطبیقی کشورهای اسلامی پیشرو در تولید علم: مطالعه ایران، ترکیه، مصر و پاکستان در پایگاه اطلاعات علمی ESI

این مطالعه در پی ارزیابی تطبیقی تولیدهای علمی نمایه شده ایران، ترکیه، مصر و پاکستان در میان سال های 2002 تا 2012 با استفاده از شاخص ها و آمارهای پایگاه اطلاعات علمی ESI می باشد.
روش شناسی: نوع پژوهش حاضر، کاربردی بوده که با استفاده از روش شناسی علم سنجی انجام گرفته است. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی، درصد و میانگین) و آمار استنباطی (آزمون همبستگی پیرسون و آزمون تعقیبی توکی) از طریق به کارگیری نرم افزار آماری SPSS، نسخه 20 انجام شد. جامعه پژوهش، کشورهای اسلامی «ایران، ترکیه، مصر و پاکستان» هستند.
یافته های پژوهش نشان می دهند که از نظر سهم تولیدهای علمی و میزان استنادها، به ترتیب، کشورهای ترکیه، ایران، مصر و پاکستان قراردارند؛ ولی در رتبه بندی براساس متوسط میزان استناد به یک مقاله، کشور ایران پس از ترکیه، مصر و پاکستان قرارگرفته است؛ در متوسط میزان استناد به یک مقاله نیز، ترکیه در یازده رشته از رشته های 22گانه پایگاه در بالاترین جایگاه و در دو رشته در پایین ترین جایگاه و کشور ایران در یک رشته در بالاترین جایگاه و در ده رشته در پایین ترین جایگاه، به ترتیب «بهترین و ضعیف ترین» عملکرد را داشته اند. حوزه های موضوعی برخوردار از مقالات داغ هریک از کشورها نیز، ایران (9)، ترکیه (7)، پاکستان (5) و مصر (4) شناسایی شده اند؛ همچنین [در] حوزه های موضوعی پراستناد برای هریک از کشورها نیز، ترکیه (22)، ایران (20)، پاکستان (19) و مصر (16)، شناسایی شده اند و رابطه ای مثبت و معنی دار میان سهم مقالات علمی و میزان استنادهای این چهار کشور مشاهده می شود؛ نتایج آزمون تعقیبی توکی نیز نشان داد که میانگین سهم مقالات و استنادهای کشور ترکیه از کشورهای پاکستان و مصر، بیشتر است و در سایر موارد، تفاوتی معنی دار مشاهده نشده است.
بررسی ها نشان می دهند که در مقایسه با کشورهای اسلامی پیشرو در تولید علم، رشد مقالات علمی ایران از لحاظ علمی، چشمگیر است؛ درصورتی که میزان رشد استنادها در وضعیتی مطلوب قرارندارد.