ارتباطات غیرکلامی در شعر حافظ: نقش ارتباطات غیرکلامی در تفسیر و پذیرش حافظ از سوی مخاطبان

آثار مادی و غیرمادی شعر حافظ در دوره های مختلف همواره مورد توجه کارشناسان عرصه های گوناگون به ویژه ادبیات شناسان و مردم شناسان ادبیات قرار گرفته است؛ لیکن به نظر می رسد با توجه به میزان نفوذ و ماندگاری این اثر گرانبها در جامعه، این پدیده می تواند از دیدگاه علوم دیگر نیز مورد توجه قرار گیرد؛ از جمله این علوم می توان به علوم ارتباطات اشاره کرد که درواقع به بیان چگونگی و چرایی برقراری ارتباطات بین فرستنده و گیرنده می پردازد. در این مقاله از میان جنبه های مختلف ارتباطی در شعر حافظ، به تحلیل ارتباط های غیرکلامی آن می پردازیم؛ زیرا به نظر می رسد، تمام جنبه های ماندگاری شعر حافظ در طول قرن های مختلف، در وجوه کلامی آن خلاصه نمی شود و دلایل غیرکلامی نیز در این ماندگاری نقش داشته اند. مقاله حاضر تلاش می کند با تحلیل این اثر مهم از دیدگاه ارتباطات غیرکلامی، زیرکی و چیره دستی صاحب اثر را در برقراری ارتباط با مخاطب، فراتر از مرزهای کلام مورد تفسیر فرهنگی قرار دهد. در این راه از روش تحلیل محتوای کیفی بهره جسته ایم.