روابط ایران و چین در دوره احمدی نژاد: سیاست نگاه به شرق و تاثیرات ساختاری

در چارچوب توجه سیاست خارجی دولت احمدی نژاد به گسترش روابط با کشورهای آسیایی در راستای سیاست نگاه به شرق، روابط با جمهوری خلق چین جایگاه ویژه ای پیدا کرد؛ اما برخلاف انتظار ایران، این روابط هیچ گاه به همکاری های فراگیر منجر نشد. این مقاله با هدف، یافتن پاسخ برای این پرسش که چرا باوجود جایگاه برجسته چین در «سیاست نگاه به شرق» ایران به ویژه در دوره ریاست جمهوری احمدی نژاد همکاری فراگیر میان دو کشور شکل نگرفت؟ بر این نظر است که چالش نظری ضعف تئوریک سیاست نگاه به شرق از یک سو و چالش های ساختاری یا عملی موجود در روابط تهران و پکن سبب شد تا سیاست خارجی ایران در قالب این نگاه از روابط با پکن طرفی نبندد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که تلاش برای متنوع سازی منابع دیپلماتیک، پرهیز از القای حس ناگزیری برای گسترش روابط به طرف مقابل، انسجام در تصمیم گیری، گسترش فعالیت دیپلماتیک کشور با بهره گیری از دیپلماسی چندجانبه، دوری از تاکتیک نیروی سوم و تاکید بر ایجاد توازن در روابط با غرب و شرق می تواند دستور کارهای مهم آتی سیاست خارجی کشور در روابط با چین باشد. در راستای بررسی فرضیه، بعد از توجه به واقع گر ایی تدافعی به عنوان چارچوب نظری، ابتدا جایگاه چین در سیاست خارجی ایران بعد از انقلاب و به شکل ویژه دوره احمدی نژاد بررسی شده است؛ سپس با نگاهی آسیب شناختی دلایل شکل نگرفتن همکاری فراگیر از رهگذر چالش های نظری ناشی از سیاست نگاه به شرق و تاثیرات ساختاری مورد واکاوی قرار می گیرد.