بررسی تحلیلی روش تفسیری صدرالمتالهین

تفسیر فلسفی ملاصدرا را باید در درون مکتب اصفهان مورد ارزیابی قرار داد. سنخ نقد او در آثارش از روش های تفسیری رایج تا زمان او نشان می دهد که وی با ابتناء بر رهیافت فلسفی، آنها را نابسنده می داند. می دانیم که کوشش های پژوهشی صورت گرفته درباره مکتب اصفهان بر محور دستاوردهای عقلی بوده و رویکردهای حدیثی، تفسیری و کلامی آن مورد غفلت واقع شده است. کمتر تحقیقی وجود دارد که شروح حدیثی مانند الرواشح السماویه میرداماد یا شرح اصول کافی ملاصدرا را بکاود و نقش آنها را در رویکردهای عقلی آن مکتب بررسی نماید. روش تفسیری ملاصدرا با نقد مناهج سه گانه رایج آغاز شده و در پرتو نوعی رویکرد زندآگاهانه زبانی، به تامل در باب سرشت سخن، زبان وحی، ظاهر و باطن، روش دست یابی به معنای پنهان، ماهیت کلام قدسی، مرآتی معنای آیات، اعتبار ظواهر و ضرورت غور در بواطن، رنجوری روش های حدیثی و کلامی صرف، تاکید بر رهیافت فلسفی در تفسیر، معیار درستی تفسیر با ابتناء بر ضابطه های ده گانه عقلی و نیز کشفی و شهودی و بالاخره تاکید بر روش تفهیم باطنی می پردازد. در این مقاله می کوشیم تا ابتدا ویژگی های بنیادین روش تفسیری ملاصدرا را با ایضاح خصلت های اساسی مکتب اصفهان شرح داده و سپس نقدهای وی بر سایر روش های تفسیری را بیان کرده و سرانجام روش خاص او را تبیین نماییم.