معناداری بخشی از آیه یا آیات، هم در سیاق و هم خارج از سیاق

یکی از قرائن مهم در فهم هر آیه، توجه به سیاق آن است. مفسران آنجا که پیوستگی نزول آیات ثابت گردد، در حجیت سیاق و تاثیر معنائی آیات در یکدیگر هم داستانند. اما آنجا که پیوستگی اثبات نشود، یک آیه یا یک مجموعه ایات را مستقل از سیاق شمرده و بدون توجه به بافت، تفسیر می کنند. گذشته از این دو، مقاله حاضر به شاخه سومی پرداخته که هر دو قسم فوق را شامل می شود. این پژوهش با روش تحلیلی ثابت می کند که در پرتو تعالیم اهل بیت(ع) هر پاره و بخشی از یک آیه، می تواند فارغ از کل آیه، مفید معنای دیگری هم باشد؛ و نیز هر آیه مرتبط با مجموعه ای از آیات که با هم نازل شده اند، می تواند علاوه بر مفادی که در کنار مجموعه خود دارد، مفید معنای مستقل دیگری هم باشد. البته در هر دو مورد، عدم تناقض معنای جدید با قرآن و سنت شرط اساسی است. این نظریه، که خود یک اصل و قاعده تفسیری مهم است، توسط اهل بیت(ع) طراحی و آموزش داده شده، و شواهد روائی فراوان دارد و عرصه تازه و بدیعی را در مباحث وجوه قرآن و باطن آن می گشاید. اگرچه سازوکارهائی دارد که باید مراعات شود و لذا در همه جا و همه گزاره ها، نمی توان چنین تعمیمی داد.