روش شناسی کلامی شیخ صدوق

شیخ صدوق عالم بلندآوازه و متکلم جلیل القدر شیعه است که در قرن چهارم هجری قمری می زیسته است. آثار کلامی ارزشمند و متعددی از وی به یادگار مانده است. از آثار او به دست می آید که وی در تبیین و اثبات معارف عقیدتی اسلام، هم از ادله نقلی معتبر بهره جسته است و هم از عقل و استدلال های عقلی. در دیدگاه رایج، شیخ صدوق متکلمی نص گرا معرفی می شود، در حالی که صحیح آن است که روش وی، جامع میان عقل و نقل است، هر چند مباحث اعتقادی را از دریچه روایات مطرح می کند، ولی در بسیاری از آثار خود، بحث های عقلی مهم و قابل توجهی دارد و در موارد متعدد، به تاویل ادله سمعی مخالف عقل پرداخته است. این مقاله به منظور تبیین روش کلامی شیخ صدوق، در ضمن بیان نقش علوم مختلف در اندیشه کلامی وی، به بررسی منزلت هر کدام از عقل و نقل در روش کلامی وی پرداخته است و در پایان، شیوه مواجهه او با دیگر مکاتب اعتقادی را مورد مطالعه قرار داده است.