شناخت راه های محرومیت؛ نیازمند دقتی دو چندان

در ترسیم مناسبات میان زن و مرد، از نگاه اسلامی، دو عنوان «ازدواج» و «پوشش و نگاه»، موضوع، بخش گسترده ای از احکام شرعی است؛ اما هر دو موضوع، ارتباط مستقیم با مفهوم «محرمیت»، به عنوان یکی از احکام وضعی شرعی دارد، که ملازم با حکم تکلیفی جواز و حرمت است. مفهوم محرمیت، در کاربرد خاص خود، به موضوع نگاه و پوشش مربوط می شود و ناشی از سه عامل نسب، ازدواج و شیردادن است؛ اما در نگاهی عام، به آن دسته از کسانی نظر دارد که ازدواج با آنان حرام است و عامل آن بیش از سه علت یاد شده است: شناخت عوامل، شرایط و مصادیق عوامل محرمیت. در هر دو قلمرو، یکی از عمومی ترین وظایف دینی و شرعی، در پای بندی به احکام روابط زن و مرد در هر دو حوزه تحقق ازدواج شرعی و آثار آن و نیز مرز حلال و حرام نگاه و تماس زن و مرد، به صورت عام، و حکم فرزندخوانده به صورت خاص است؛ کتاب «بررسی راه های محرمیت از نگاه فقه امامیه» تلاش کرده است در سه بخش کلی، چنین شناختی را بر پایه ادله و گفته فقی هان به دست دهد، اما گرفتار ضعف ها و خطاهای مهم و گاه غیرقابل گذشت شده است. این مقاله، پس از ذکر نکاتی که زمینه شناخت موضوع کتاب و نقد آن را بیشتر فراهم می سازد، تنها به بخشی از اشکالات در محدوده بخش نخست، و نمونه ای از بخش دوم می پردازد و نشان می دهد که چگونه کتاب دچار شتاب زدگی در فهم برخی مستندات و نسبت نادرست به برخی فقها شده است.