ارائه یک مدل عمومی جدید برای برآورد تابش خورشیدی در مناطق خشک و نیمه خشک ایران

برآورد تابش خورشیدی روزانه (Rs) برپایه ی پارامتر های هواشناختی اندازه گیری شده در سطح افقی زمین به صورت گسترده در زمینه های مختلف به کار برده می شود. به دلیل مشکلات اقتصادی و فنی، اندازه گیری تابش در همه مناطق ممکن نیست و باید بر اساس مدل های ریاضی به گونه ای آن را تخمین زد. یکی از روش های متداول برای تخمین تابش خورشیدی رسیده به زمین، استفاده از متغیرهای دمایی و جغرافیایی در هر مکان است. مدل هایی که بدین منظور در جهان و به ویژه در ایران پیشنهاد شده اغلب وابسته به یک نقطه خاص بوده است. بنابراین در این پژوهش تلاش شده تا یک مدل عمومی جدید برای تخمین Rsبرای مناطق خشک و نیمه خشک ایران معرفی گردد. برای دستیابی به این هدف با استفاده از داده هایی چون دما (حداقل و حداکثر) در مقیاس روزانه، مختصات جغرافیایی (طول و عرض جغرافیایی) و ارتفاع از سطح دریا در دوره آماری 2010-1970 مربوط به ایستگاه های همدیدی اصفهان، کرمان، مشهد، طبس و خور و بیانک که در سامانه طبقه بندی کوپن دارای آب و هوای خشک و نیمه خشک هستند، چندین مدل رایج جهانی وابسته به مکان، جهت برآورد Rs بررسی و پس از مقایسه کارآیی آن ها با توجه به شاخص های آماری، برازنده ترین مدل معرفی شد. برای ارائه مدل عمومی و بسط معادله آن، بین ضرایب برازنده ترین مدل وابسته به مکان و ویژگی های جغرافیایی هر مکان (طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا) در هر ایستگاه، روابط رگرسیونی خطی چندگانه ایجاد و بررسی، و سپس بر اساس محاسبات فوق یک معادله عمومی استنتاج شد. نتایج حاکی از آن است که مدل عمومی معرفی شده در این تحقیق، با میانگین کارآیی مدل 80/0، میانگین خطای معیار 01/0- ، میانگین جذر مربعات خطا 5/6 و میانگین ضریب مجموع باقی مانده ها 069/0 برازنده ترین مدل عمومی برآورد تابش خورشیدی روزانه (Rs) در مناطق خشک و نیمه خشک ایران می باشد.