توسعه روشی برای شناسایی و اولویت بندی مناطق مولد سیلاب در زیرحوضه های آبخیز (بازنگری روشSSSE)

یکی از راهکارهای اساسی برای کنترل و کاهش اثرات مخرب سیل، شناسایی مناطق سیل خیز در حوضه های آبخیز است. تا کنون روش هایی برای شناسایی مناطق مولد سیلاب معرفی شده است اما در سالهای اخیر برای بررسی وضعیت سیل خیزی حوضه های آبخیز بیشتر از روش «تکرار حذف انفرادی زیرحوضه (SSSE[1])» استفاده شده است. در این روش سهم مشارکت زیرحوضه های سیل خیز و اولویت بندی آنها با استفاده از تحلیل هیدروگراف سیل خروجی کل حوضه صورت می گیرد زیرا فرض بر این است که دبی سیل حداکثر در خروجی حوضه اتفاق می افتد. در مقاله حاضر ، روندیابی هیدروگراف زیرحوضه ها در شبکه آبراهه های داخل و خروجی کل حوضه برای تعیین محل بالاترین دبی سیل تولید شده با استفاده از همین روش مد نظر قرار گرفته تا توجه کاربران روش (SSSE) را به این نکته جلب کند که بالاترین سیل تولید شده ممکن است نه در خروجی حوضه بلکه در داخل حوضه آبخیز روی دهد. از این رو برای شناسایی مناطق سیل خیز نباید همیشه از تحلیل هیدروگراف خروجی حوضه استفاده شود. بدین منظور حوزه آبخیز سمیش رود با وسعتی معادل1680کیلومتر مربع و گستره ارتفاعی 1200 تا 2500 متر، به 28 زیرحوضه تقسیم شد. برای محاسبه خصوصیات فیزیکی زیرحوضه ها از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) بهره گرفته شد. با استفاده از داده های ایستگاه های هواشناسی حوضه و مناطق همجوار هیتوگراف بارش های طراحی 6 و 12 ساعته با دوره بازگشت2، 20، 50 و 100 ساله بدست آمد. پس از اجرای مدل هیدرولوژی HMS، و روندیابی هیدروگراف دبی زیرحوضه ها تا خروجی حوضه نتایج شبیه سازی بارش – رواناب نشان داد که محل بالاترین دبی تولید شده در مناطق میانی حوضه (J-5) بوده و فقط نیمی از زیرحوضه های مناطق بالادستی در بالاترین سیلاب حوضه مشارکت داشته اند. اولویت بندی زیرحوضه ها نشان داد که زیرحوضه B بیشترین مشارکت را در تولید سیل محل تلاقی شماره 5 داشته و بعد از آن زیرحوضه های C و A و G1 و H1 قرار دارند. کمترین مشارکت از آن زیرحوضه M2 بوده است .
[1](Successive Single Subwatershed Elimination (SSSE