تبارشناسی هویت ملی در خاورمیانه از فروپاشی امپراتوری عثماتی تا بحران نفتی دهه 1970

تمامی کشورهای خاورمیانه، هرکدام به نوعی، درگیر مقوله هویت ملی هستند و این مسئله از زمان شکل گیری جغرافیای سیاسی جدید منطقه، در ابتدای قرن بیستم، تاکنون ذهن نخبگان سیاسی کشورهای خاورمیانه را به خود مشغول کرده است. در مقاله حاضر، نویسنده با تمرکز بر دو دوره فروپاشی امپراتوری عثمانی تا جنگ دوم جهانی، و جنگ سرد تا بحران نفتی دهه 1970 میلادی به بررسی نقش و اهمیت نیروهای فروملی، ملی، منطقه ای و فراملی در تحول روایتهای هویت ملی، در این منطقه پرداخته، و در این مسیر از رهیافت تکوین گرایی بهره گرفته است. از این دید، فرآیند تکوین هویتهای ملی در خاورمیانه متاثر از تعامل متغیرهای یاد شده بوده است و دولتها به عنوان مهمترین بازیگر کوشیده اند از سطوح مختلف فروملی، منطقه ای و فراملی برای تقویت روایت مورد نظر خود استفاده کنند. البته تحولات ایران و ترکیه در دوره های مورد بررسی بیانگر آن است که بعضی از این سطوح گاه به عنوان تقویت کننده و گاه به عنوان تحدیدکننده فعالیتهای دولت عمل کرده اند. در نهایت، با توجه به وجوه مشترک کشورهای منطقه و نیز ویژگی های خاص هر یک، نویسنده سه نوع روایت هویت ملی را در دوره اول (فروپاشی امپراتوری عثمانی تا جنگ جهانی دوم) و پنج نوع روایت را در دوره دوم (آغاز جنگ سرد تا دهه 1970 میلادی) شناسایی می کند.