سیرتکاملی قوانین ارزیابی اثرات زیست محیطی درایران بالاخص طرحهای توسعه-ای

ارزیابی اثرات زیست محیطی فرایندی است که به بررسی اثرات و پیامدهای یک پروژه بر محیط زیست قبل از اجرای پروژه و در حین انجام آن می پردازد. ارزیابی اثرات زیست محیطی پلی ارتباطی بین توسعه و محیط زیست بوده و نتیجه آن دسترسی به توسعه پایدار است. هدف از این مطالعه بررسی سیر تکاملی قوانین ارزیابی اثرات زیست محیطی طرح های توسعه ای در ایران و پیدا کردن جایگاه ارزیابی زیست محیطی در قوانین جاری کشور است.
در این مطالعه توصیفی-تحلیلی داده های مورد استفاده از طریق بررسی اسناد برنامه توسعه کشور، قوانین و آیین نامه های مصوب، ابلاغیه های رهبری و گزارش ارزیابی محیط زیست انجام شده برای طرح های توسعه ای تا سال 1394 به دست آمده است. نتایج حاصله به صورت توصیفی و با جداول مناسب ارائه شده اند.
بر اساس نتایج به دست آمده از میان همه قوانین و آیین نامه های زیست محیطی حدود 13 قانون کاملا مرتبط، شش سند و هفت ماده از قوانین مجازات علیه جرائم زیست محیطی به دست آمده است. از میان 33 ابلاغیه رهبری، یک مورد مربوطه به ابلاغ سیاست های کلی محیط زیست می باشد. بیشترین گزارش ارزیابی زیست محیطی برای استان خوزستان و کمترین برای استان البرز ثبت شده است. بیشترین ارزیابی زیست محیطی مربوط به صنعت سد و شبکه بوده است. همچنین در سال1390 بیشترین گزارش ارزیابی زیست محیطی طرحها ثبت شده است.
با توجه به بروز جنگ تحمیلی و متعاقب آن دوران سازندگی، محیط زیست در این دوران مورد غفلت قرار گرفته است. هرچند قوانینی برای جلوگیری از بروز اثرات زیست محیطی طرحهای توسعه ای وضع شده است ولی به دلیل عدم حمایت قضایی، از کارآیی مناسبی برخوردار نبوده اند. به نظر می رسد با اعلام سیاست های کلی محیط زیست از سوی رهبری شاهد بهبود وضعیت محیط زیست در آینده ای نه چندان دور باشیم.