القای درون شیشه ای تترا پلوئیدی در گیاه دارویی کتان سفید (Linum album Kotschy ex Boiss.) در تیمار اوریزالین

کتان سفید (Linum album Kotschy ex Boiss.) گیاهی چندساله و دیپلوئید (26=x2=n2) و یکی از گونه های بومی ایران و از خانواده کتان (Linaceace) است که دارای ماده موثره پودوفیلوتوکسین می باشد. این ماده یک محصول طبیعی مهم دارویی است که به گروه شیمیایی لیگنان ها تعلق دارد. به عنوان یک پیش ماده برای سنتز داروهای ضدسرطانی استفاده می شود. تولید صنعتی این ترکیب به دلیل ساختار شیمیایی پیچیده، از لحاظ اقتصادی امکان پذیر نیست. بنابراین، از روش های مختلفی برای افزایش تولید پودوفیلوتوکسین در گیاه استفاده می شود. در این تحقیق، القای تتراپلوئیدی با استفاده از غلظت های متفاوت اوریزالین 0، 15، 25 و μM 50 به مدت 24، 48، 72 و 96 ساعت روی جوانه جانبی این گیاه انجام شد. نتایج نشان داد درصد زنده مانی و تعداد تولید نوساقه در هر جوانه جانبی در این گیاه با افزایش غلظت ها و زمان های اوریزالین کاهش یافت. گیاهان تتراپلوئید به وسیله آنالیز فلوسایتومتری شناسایی شدند، همچنین مقدار C DNA2 برای گیاهان دیپلوئید و تتراپلوئید به ترتیب 34/4 و pg36/8 برآورد شد. بیشترین درصد بازدهی القای تتراپلوئیدی (19%) تحت تیمار اوریزالین در غلظت μM25 در 48 ساعت بدست آمد. القای تتراپلوئیدی باعث افزایش مقدار پودوفیلوتوکسین در برگ و ساقه تتراپلوئید نسبت به دیپلوئید خود به ترتیب 66/1 و 48/1 برابر شد. نتایج این تحقیق نشان داد که القای تتراپلوئیدی می تواند روش موثری برای افزایش این ماده ارزشمند در گیاه کتان سفید باشد.