بررسی محتوای ترکیب ویتافرین A در توده های مختلف و کشت های درون شیشه ای گیاه پنیرباد (Withania coagulans (Stocks) Dunal)

در طی سال های اخیر گیاه پنیرباد (Withania coagulans (Stocks) Dunal)، از خانواده سیب زمینیان (Solanaceae)، به دلیل دارا بودن ترکیب های لاکتون های استروئیدی موسوم به ویتانولیدها بسیار مورد توجه قرار گرفته است. از میان ویتانولیدها، ترکیب ویتافرین A به دلیل داشتن ویژگی بازدارندگی رشد تومورهای سرطانی در صنایع دارویی از ارزش قابل توجهی برخوردار می باشد. در این پژوهش محتوای ترکیب بیولوژیکی ویتافرین A در ریشه 5 توده مختلف گیاه پنیرباد W. coagulans و کشت های درون شیشه ایآن مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور بذرهای توده های وحشی در شرایط کنترل شده کشت شد. برای القای سوسپانسیون سلولی، کالوس های حاصل از ریزنمونه برگ در محیط کشت MS حاوی 3% ساکارز، 8/0% آگار و ترکیب هورمونی 2،4-دی کلروفنوکسی استیک اسید (mg/l2،4-D2) همراه با (mg/l5/0) کاینتین (Kin) کشت شدند. برای ریشه زایی، دیسک های برگی در محیط کشت 1⁄2MS همراه با mg/l1 ایندول بوتیریک اسید (IBA) کشت و محتوای ویتافرین A با استفاده از روش TLC و HPLC مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ترکیب ویتافرین A در تمام توده ها حضور داشته (μg/g DW54/44-01/21) و میان توده های مختلف نیز اختلاف معنی داری وجود دارد (05/0>p). بیشترین مقدار ویتافرین A (87/1±54/44) در توده USB005 (هیدوچ) مشاهده شد که این توده برای مطالعات درون شیشه ای مورد گزینش قرار گرفت. محتوای ویتافرین A در کشت ریشه های درون شیشه ای در هفته چهارم μg/g DW67/1±40/21 و در هفته هشتم، پس از دومین واکشت، μg/g DW86/0±73/66 بود که در مقایسه با کشت سوسپانسیون سلولی (μg/g DW01/2±62/6) افزایش معنی داری داشت (05/0>p). به طور کلی، محتوای ویتافرین A در کشت ریشه های مویین بیش از 5/1 برابر مقادیر موجود در ریشه گیاه کامل و بیش از 10 برابر مقادیر آن در کشت سوسپانسیون سلولی بوده، که بیانگر توانمندی قابل توجه کشت ریشه های مویین در تولید انبوه این ترکیب بیولوژیک می باشد.