تاثیر هیدروپلیتیک بر مناسبات عراق و ترکیه با تاکید بر دجله و فرات

منازعات آبی زمانی اتفاق می افتد که یک منبع آبی، گستره ای بیش از یک کشور داشته باشد و کشورها در نحوه استفاده از آن اختلاف نظر داشته باشند. خاورمیانه از مناطقی است که با بحران آب دست و پنجه نرم می کند. از مهمترین مناطق بالقوه بحران، حوضه دجله و فرات است که برخلاف دیگر حوضه ها با مازاد آب و عدم توافق در تقسیم عادلانه روبرو است. امروزه ترکیه با اجرای طرح ها و پروژه ها و احداث سدهای متعدد میزان آب فرات را برای سوریه و عراق کاهش داده است و موجبات اعتراض آنها را در پی داشته است. این دو کشور خواهان ایجاد یک توافقنامه و تقسیم عادلانه بوده و این دو رود را بین المللی می خوانند، در حالی که ترکیه این دو را رودهای سرزمینی می داند. سوریه و عراق در شرایط فعلی توان مقابله با ترکیه را ندارند. از جمله طرح های ترکیه در فرات، پروژه های گاپ و ماناوگات و خط لوله صلح می باشد. این مقاله به دنبال آن است که با روشی توصیفی تحلیلی به بررسی وضعیت هیدروپلیتیکی حوضه دجله و فرات بپردازد و چالش های هیدروپلیتیکی بالقوه و بالفعل مابین کشورهای این حوضه را مورد بررسی قرار دهد. به نظر می رسد با توجه به شرایط موجود، توسعه طرح های آبی از سوی ترکیه یکی از اصلی ترین موانع در راه نیل به اجماع هیدروپلیتیکی در این حوضه آبریز باشد. با توجه به تیره شدن روابط سوریه و ترکیه در جریان ناآرامی های اخیر سوریه، باید منتظر تشدید اختلافات این دو کشور بر سر این حوضه آبی نیز باشیم.