تخمین نیاز آبیاری با استفاده از توابع توزیع احتمال (مطالعه موردی: گندم پائیزه)

اطلاعات اندک ناشی از شرایط اقلیمی غیرقابل ‌پیش‌بینی، به عدم قطعیت در تصمیم‌گیری‌های بخش کشاورزی منجر می شود. به همین دلیل، تحلیل‌های احتمالاتی با احتمال وقوع متفاوت ضمن افزایش انعطاف پذیری در تصمیم گیری‌ها، می‌تواند ضریب اطمینان تصمیمات را نیز بالا برد. در این تحقیق با بهره‌گیری از اطلاعات ایستگاه هواشناسی سینوپتیک تبریز نسبت به تعیین مقادیر بارش موثر و تبخیر- تعرق گیاه موردمطالعه (گندم) در طول دوره های میانی و پایانی رشد در منطقه موردمطالعه (دشت تبریز) در دوره آماری 29 ساله (از سال 1982 تا 2010) اقدام شد. با تجزیه و تحلیل مقادیر بارش موثر و تبخیر - تعرق به‌عنوان متغیر های احتمالاتی، روشی مطمین برای تخمین نیاز آبیاری بر اساس توابع توزیع احتمال ارایه شد. با بررسی 12 تابع توزیع احتمال مختلف، مشخص شد که برای داده های بارش ماهانه با مقادیر بیش تر از 30 میلی متر، تابع توزیع لوگ نرمال سه پارامتری بهترین نتایج را به دست داد اما برای داده های تبخیر تعرق، تابع توزیع مشخصی به دست نیامد. هم چنین، یکی از مزیت‌های روش ارایه‌شده، به دست دادن فرمول‌های جامع برای برآورد مقدار نیاز آبیاری گیاه با ترکیبی از احتمالات وقوع متفاوت (برای دوره های مختلف رشد) است. نتایج به‌دست‌آمده هم چنین نشان داد که مقدار نیاز آبیاری گزارش‌شده در برنامه NETWAT که در واقع در سطح احتمال 50 درصد بوده و در بسیاری از طرح‌های آبیاری در ایران از آن استفاده می شود، با مقادیر محاسبه‌شده در این تحقیق متفاوت است. لذا با توجه به گزارش‌های مشابه در پژوهش های مختلف، استفاده از روش ارایه‌شده در این تحقیق به‌منظور تخمین دقیق تر نیاز آبیاری گیاه (در سطوح احتمالاتی مختلف) به‌ویژه برای شرایط بحرانی (تبخیر - تعرق زیاد و بارندگی کم) و یا برای گیاهان حساس به تنش آبی (در سطح احتمال 80 درصد و یا بالاتر) توصیه می شود.