نوخوانش گفتمان علمی در دوره شکوفایی تمدن اسلامی(با تاکید بر مقایسه روش شناسی ابن سینا و ابوریحان بیرونی)

نوخوانش گفتمان علمی و روش شناسی حاکم بر تمدن اسلامی در دوره های گذشته بویژه در قرون سوم و چهارم هجری و تبیین و تحلیل آن میتواند نقش بسزایی در ایجاد تمدن نوین اسلامی داشته باشد. هدف نوشتار حاضر تبیین و تحلیل روش شناسی علمی ابن سینا و ابوریحان بیرونی جهت ترسیم گفتمان علمی و روشی آن دوره تمدنی است. مقایسه تطبیقی روش شناسی این دو اندیشمند نشان میدهد که ابن سینا به تاسی از منطق ارسطویی، سهم بیشتری برای قیاس نسبت به استقراء قائل است، ولی ابوریحان بیشتر متمایل به روش های تجربی و استقرائی است و فعالیتهای میدانی و حرفه یی بیشتری انجام داده و حتی ابن سینا را بجهت تاکید بیش از حد بر روش تعقلی مورد انتقاد قرار میدهد. تفاوت دیگر این دو حکیم در آن است که بیرونی بر مبنای یک ساختار فکری از پیش تعیین شده نمی اندیشد، اما ابن سینا در ابتدا تا حدی مدافع ساختار تفکر ارسطویی بوده است؛ اگر چه درنهایت در اشارات و تنبی هات و حکمت مشرقی از ارسطو فاصله میگیرد. تفاوت دیگر این است که در مورد ابن سینا گفته می شود وی قائل به این بوده که هر چه را شنیدی در محل امکان بگذار ولی در مورد بیرونی گفته می شود که وی معتقد بوده هر چه را شنیدی در بوته انکار بگذار تا مگر خلاف آن با دلیل و برهان ثابت گردد (که این قضاوت مورد نقد قرار گرفته است).