کتاب شناسی سفرنامه ها و خاطرات ایرانیان از عتبات عالیات

سفرنامه ها دربردارنده اطلاعات ارزشمندی درباره اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی،اقتصادی و آداب و رسوم مردم یک منطقه است که در کتاب های تاریخی نیامده اند. سفرنامه ها از این نظر حائز اهمیت اند که از دیدگاه فردی خارج از آن منطقه نگاشته شده که معمولا از تعصبات قومی و قبیله ای و هرگونه حب و بغض به دور است. در ایران نیز همانند سایر نقاط جهان، بخشی از تاریخ ادبیات را سفرنامه ها تشکیل می دهد که دراین میان سفرنامه های مذهبی به ویژه سفرنامه های عتبات عالیات، سهم بیشتری را به خود اختصاص داده اند.
نوشتن سفرنامه عتبات عالیات از دوران قاجار به دست گروهی از صاحبمنصبان، بازرگانان، علما و نیز برخی افراد ناشناس آغاز شده و در دهه اخیر به سبب فزونی یافتن سفر به این شهرهای مقدس به اوج خود رسیده است.
این نوشتار با بیان اهمیت سفرنامه نویسی به ویژه سفرنامه های زیارتی و نقش آن در انتقال فرهنگ و آداب و رسوم از جامعه ای به جامعه دیگر و از نسلی به نسل دیگر آغاز شده و در ادامه، برخی از نخستین نویسندگان سفرنامه های عتبات عالیات را معرفی کرده و در پایان، مشخصات کتاب شناسی 106 سفرنامه نگاشته شده در دو سده اخیر را به صورت نمایه آورده است.