بررسی نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران از منظر تحلیل گفتمان

تحقیق حاضر تلاش می کند تا با بررسی تبلیغات نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران، به تحلیل گفتمان این انتخابات بپردازد. در این تحقیق از نظریه گفتمان لاکلا و موفه در کنار نظریه گفتمان فرکلاف و از تحلیل گفتمان به عنوان روش تحقیق استفاده شد. در ابتدا تحلیلی از زمینه های گفتمانی برگزاری این انتخابات ارائه و پس از آن تبلیغات انتخاباتی هر نامزد به طور جداگانه بررسی شد. تحلیل گفتمان نشان داد که در گفتمان اصول گرایی نوعی تحول شکل گرفته است و در گفتمان اصلاح طلبی نیز گروه های مختلف برحسب دیدگاه های سیاسی اجتماعی خویش از یکدیگر جدا شده اند. در دور اول «ولایت فقیه» دال مرکزی گفتمان احمدی نژاد و «دولت اسلامی»، «توسعه اقتصادی اسلامی»، «تهاجم فرهنگی»، «عدالت اجتماعی» و «رشد سیاسی» دقایق این گفتمان را تشکیل می دادند. در گفتمان هاشمی رفسنجانی «کلیت نظام» دال مرکزی و «تحزب» ، «توسعه» ، «اعتدال گرایی» و «حفظ ثبات کشور» دقایق آن بودند. به همین ترتیب در گفتمان انتخاباتی مهدی کروبی «جمهوری اسلامی با قرائت امام خمینی» دال مرکزی و «توسعه همه جانبه»، «دولت مقتدر»، «عدالت اجتماعی» و «بهبود معیشت مردم» دقایق این گفتمان بودند. «دموکراسی» نقش دال مرکزی را در گفتمان معین ایفا می کرد و «قانون گرایی»، «حقوق بشر»، «تعامل با جهان» و «آزادی بیان» دقایق این گفتمان را تشکیل می دادند. گفتمان انتخاباتی لاریجانی از «دولت مدرن» به عنوان دال مرکزی و «کارآمدی»، «عمل به توصیه های رهبری»، «مبارزه با فساد و تبعیض» و «عدالت» به عنوان دقایق آن تشکیل می شد. در مورد قالیباف علی رغم استفاده وی از تبلیغات مدرن و با جهت گیری مشخص، مفصل بندی خاصی مشاهده نشد. به همین ترتیب در تبلیغات انتخاباتی مهرعلیزاده نیز مفصل بندی منسجمی از دال ها و نشانه ها، قابل استخراج نبود. در دور اول، در میان رقابت فشرده میان نامزدها، گفتمان احمدی نژاد مورد توجه بخشی از پایگاه ایدئولوژیک و نهادهای اصول گرا قرار گرفت و این مسئله راهیابی او به دور دوم در کنار هاشمی رفسنجانی را ممکن ساخت. در دور دوم نیز قابلیت دسترسی بالاتر گفتمان احمدی نژاد و تا حدی گفتارهای انتخاباتی او در فضای دوقطبی که حاکم شده بود، منجر به پیروزی وی گشت.