تطور مفهوم علم درگذر از عصر جاهلی به عصر نبوت

مهمترین نقطه عطف تطور مفهومی علم در تاریخ عرب را می توان گذر از عصر جاهلی به عصر نبوی دانست. درواقع دین جدید که در مدینه بنیان یافت، نیازمند علم جدید بود تا به آن مشروعیت بخشد و البته این تحول درگذر از جامعهای بتپرست به جامعه ای توحیدی رخ داد. ازاین رو مفهوم علم نیز دقیقا در جهت همین دو ویژگی بارز این دو جامعه قبیله گرا و ایمان ی تغییر یافت. مهمترین منابع موجود برای بررسی چنین تحولی، قرآن و اشعار منسوب به عصر جاهلیتاند که ضمن بررسی محتوایی آن ها میتوان تطور مفهومی علم را در این دو دوره تا حد زیادی تبیین کرد. با بررسی اشعار و روایات برجای مانده درباره این اشعار، میتوان چنین ن تیجه - گیری کرد که عرب جاهلی چهار موضوع را علم میشمرد و بر مبنای برخی روایات، صاحب این علوم را علامه میدانست: 1. ایامالعرب؛ 2. ادبیات منثور عربی؛ 3. شعر؛ 4. انساب عرب؛ اما پیامبر اکرم (ص) درگذر از عصر جاهلی به عصر نبوی تنها دانشهایی را علم دانست که همسو با اندیشه های توحیدی بود و غیر آن را ناشی از جهل برشمرد . درواقع با برداشتی کلی می توان اتصاف آگاهی های بشر به نیروی لایزال الهی را تولید علم مقدسی دانست که در عصر نبوی رخ داد، دانشی که انسان میتواند از طریق چشم، گوش و دل، آن را کسب کند. در این دوره کتابت بیش ازپیش موردتوجه قرار گرفت و مفهوم علم در جهت تفکری همگرا گسترش معنایی یافت . این موضوعی است که بر اساس روش تبینی - تفهمی در این پژوهش مورد واکاوی قرار خواهد گرفت.