تمایز گواه نمایی و وجهیت معرفتی بر اساس رفتار قید های زبان فارسی

در این پژوهش تلاش می شود تا ابهامات مفهومی دو مقوله ی گواه نمایی و وجهیت معرفتی مورد توجه قرار گیرد و به تبع آن نشان داده شود که قیدهای متناظر با این مقوله ها علیرغم شباهت هایشان زیر مقوله های قیدی متمایزی به شمار می روند. در راستای نیل به این هدف داده های مختلف از منابع گفتاری و نوشتاری فارسی معاصر جمع آوری شده و این تحقیق در تحلیلشان عمدتا از ملاحظات معنایی بهره می جوید. این مطالعه بر اساس رویکرد نقشی- رده شناختی صورت پذیرفته است. به عبارتی ادعای ون ولین(2005) در دستور نقش و ارجاع مبنی بر اصل ترتیب حاکم بر عناصر نقشی و تعامل عملگرهای متجلی کننده ی این دو مقوله با قیدهای متناظرشان و در پی آن قائل شدن به دو زیر مقوله ی قیدی مجزای گواه نمایی و وجهیت معرفتی در زبان فارسی تایید می شود. بر خلاف مطالعات پیشین که اعتقاد به رابطه ی همپوشانی و یا شمول میان این دو مقوله دارند و در نتیجه آن ها را مقوله های متمایزی نمی پندارند، تاکید مقاله حاضر این است که قیدهای وجهیت معرفتی و اظهارات معرفتی گوینده درباره عبارات گواه نما از ارزش گواه نمایی معینی برخوردار نمی باشد؛ بلکه تعبیر گوینده از منبع اطلاع را منعکس می سازد و می توان اینگونه ادعا کرد که درجات مختلف اطمینان پذیری یک منبع اطلاع را نباید در رابطه ی یک به یک با درجات معرفتی گوینده قرار داد؛ چراکه گفته های معرفتی و قیدهای مرتبط با آن ها به گونه ای یک نوع ارزیابی از محتمل بودن به حساب می آیند و این در حالی است که عبارات و قیدهای گواه نمایی حاکی از سنجش اطمینان پذیری منبع اطلاع اند و در مجموع می بایست قائل به وجود مرزی میان این دو مقوله و قیدهای متناظر با آن ها شد.