گزینش ژنوتیپ های گندم (Triticum aestivum L.) بر اساس پایداری عملکرد و سازگاری

برای کاهش اثر متقابل ژنوتیپ×محیط، به طور هم زمان، گزینش در لاین های پیشرفته باید بر اساس عملکرد و پایداری انجام گیرد. در بررسی حاضر 24 ژنوتیپ گندم نان در دو ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان و گنبد طی دو سال زراعی 93-1392 و 92-1391 مورد ارزیابی قرار گرفتند. آزمایش ها در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و در دو تاریخ کاشت 15 آذر و 15 اسفند انجام گرفت. تجزیه واریانس مرکب بر روی عملکرد دانه اختلاف معنی داری را در سطح احتمال 1% برای اثر سال، مکان، ژنوتیپ، اثر متقابل ژنوتیپ×مکان، ژنوتیپ× سال و ژنوتیپ× مکان× سال را نشان داد. از روش های ناپارامتری و گزینش هم زمان برای عملکرد و پایداری (YSi)برای تعیین ژنوتیپ های پایدار استفاده شد. بر اساس معیارهای ناپارامتری NPi(1)، NPi(2)، NPi(3) و NPi(4) ژنوتیپ های 9، 2 و 24 با عملکرد کمتر از میانگین کل گزینش شدند. استفاده از معیارهای Si(1) و Si(2) نیز به گزینش دو ژنوتیپ شماره 9و 17 منجر شد. هم چنین آماره های Si(3) و Si(6) ژنوتیپ های شماره 2 و 8 را پایدارترین ژنوتیپ معرفی کردند. با توجه به نتایج آماره عملکرد- پایداری ژنوتیپ های شماره 22، 14، 20 و 19 با عملکرد بیشتر از میانگین کل انتخاب شدند. استفاده از معیار گزینش هم زمان برای عملکرد- پایداری توانست ژنوتیپ هایی با عملکرد بالا و پایدار را معرفی نماید و در مجموع با توجه به نتایج تجزیه پایداری، ژنوتیپ شماره 22 با میانگین عملکرد دانه 3932 کیلوگرم در هکتار، ژنوتیپ پایدار و سازگار شناسایی و انتخاب شد.