کاربرد مدل شواهد وزنی در ارزیابی حساسیت زمین لغزش با استفاده از فناوری سامانه اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: حوضه آبخیز جاغرق)

زمین لغزش یک پدیده زمین شناسی است که می تواند منشاء آسیب های متعدد در محیط زیست طبیعی و جامعه بشری باشد. شناخت نواحی مستعد وقوع زمین لغزش و خطرات ناشی از آن یکی از اقدامات اولیه در مدیریت منابع طبیعی و برنامه ریزی های توسعه ای و عمرانی است. روش های متعددی برای پهنه بندی خطر زمین لغزش ارائه شده است. در این بین نقشه های حساسیت و پهنه بندی خطر از ابزار بسیار مفید برای برنامه ریزان و مهندسان جهت مکان گزینی مناسب در ابعاد مختلف توسعه، به شمار می رود. هدف از این پژوهش، شناسایی عوامل موثر بر وقوع زمین لغزش و پهنه بندی حوضه آبخیز جاغرق به لحاظ وقوع این رخداد با استفاده از روش شواهد وزنی مبتنی بر تکنیکسامانه اطلاعات جغرافیایی است. به این منظور با در نظرگرفتن موقعیت زمین لغزش ها از پایگاه داده های اطلاعات مکانی شامل: توپوگرفی، لیتولوژی، پوشش زمین و خط واره ها استفاده شد. داده های توپوگرافی شامل اطلاعاتی چون: ارتفاع، زاویه شیب، جهت شیب، شکل شیب (شکل منحنی)، فاصله از جاده، فاصله از آبراهه، شاخص توان آبراهه و شاخص حمل رسوب، از مدل ارتفاعی رقومی تهیه شد. اطلاعات زمین شناسی و فاصله از گسل(خطواره ها) از پایگاه داده های زمین شناسی اخذ گردید و در ادامه لایه نواحی بارشی نیز با استفاده از داده های هواشناسی تهیه گردید. با اتکا به قابلیت های روش شواهد وزنی ارتباط هر یک از عوامل و نقاط لغزشی تعیین و وزن طبقه های هر عامل مشخص شد و نقشه های پهنه-بندی خطر زمین لغزش با استفاده از جمع جبری ساده، برای منطقه مورد مطالعه تهیه گردید. در نهایت میزان دقت و صحت نقشه با استفاده از شاخص Li مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که در بین زیرمعیارهای موثر بر وقوع زمین لغزش عوامل ارتفاع و بارش به ترتیب با اوزان 66/47 و 47/24 به عنوان مهم ترین عوامل در ایجاد زمین لغزش در حوضه مطالعاتی محسوب می شوند. نتایج حاصل از ارزیابی دقت و صحت مدل، روند صعودی شاخص زمین لغزش از پهنه خطر کم به زیاد را نشان داده که خود تاییدی برکفایت دقت مدل است. با استفاده از نقشه ارائه شده می توان مناطق ناپایدار را شناسایی و در اجرای برنامه های عمرانی به آن استناد نمود.