بررسی عوامل اقتصادی و اجتماعی تغییرات کاربری اراضی (مطالعه موردی: شهرستان محمود آباد)

هدف از این پژوهش، شناخت میزان تغییر کاربری اراضی کشاورزی، جنگلی و اراضی ساخته شده به ترتیب سال های 1357، 1368، 1381 و 1394، شناخت پراکنش جغرافیایی تغییر کاربری اراضی کشاورزی شهرستان محمودآباد طی چهار دهه اخیر و شناخت عامل تغییر کاربری اراضی کشاورزی و جنگلی در شهرستان محمودآباد است. روش این تحقیق، تجربی- تحلیلی و از نظر هدف، کاربردی است. به منظور گردآوری داده های مورد نیاز از دو روش اسنادی و میدانی (از طریق تکمیل 220 پرسش نامه) استفاده شد. روایی پرسش نامه توسط جمعی از اساتید جغرافیای روستایی و شهری مورد تائید قرارگرفته شد. هم چنین، مقدار آلفای کرون باخ 0.9 به دست آمد. به منظور ارزیابی میزان اثرات گویه ها، از آزمون کایاسکوئر و در نهایت، برای ارزیابی کلی ابعاد از آزمون T تک نمونه ای استفاده شده است. هم چنین، پردازش تصاویر ماهواره ای شهرستان محمودآباد از سال 1357 تا 1394، با استفاده از نرم افزار Envi و GIS صورت گرفته است. پردازش تصاویر ماهواره ای نشان داد که تغییرات کاربری اراضی جنگلی طی دوره های زمانی 1357، 1368، 1381 و 1394 به ترتیب 66، 22.3، 18 و 14.3 کیلومتر مربع بوده است (مساحت شهرستان برابر است با 262 کیلومتر مربع). نتایج حاصل از تحقیقات میدانی نشان داد که مهم ترین عوامل اقتصادی تغییر کاربری عبارت اند از: قیمت پایین محصولات کشاورزی، مخارج بالای زندگی و به صرفه نبودن درآمد کشاورزی، تورم بالا در جامعه و ارزش بیش تر خود زمین تا کشاورزی. هم چنین، در بعد اجتماعی عوامل مهم و موثر عبارت اند از: افزایش جمعیت ساکنان بومی روستا، عدم تمایل جوانان به فعالیت های کشاورزی، تغییر استانداردهای زندگی و تمایل به شهرنشینی.  اطلاع از نسبت کاربری ها و نحوه تغییرات آن در گذر زمان یکی از مهم ترین موارد در برنامه ریزی ها هست. با اطلاع از نسبت تغییرات کاربری می توان تغییرات آتی را پیش بینی کرده و اقدامات لازم را انجام داد. در همین راستا، این تحقیق به تحلیل عوامل اقتصادی و اجتماعی تشدید کننده تغییرات کاربری اراضی در شهرستان محمودآباد در سال 1394 پرداخته است. در نهایت، پیشنهاد هایی به منظور جلوگیری یا حداقل کندکردن روند موجود ارائه شده است.