بررسی نقش مواصلاتی بصره با مناطق هم سایه اش (سده های اول تا سوم هجری)

بصره در نخستین سده های تاریخ هجری، از سکونت گاهی کوچک با ساختمان هایی نیمه ویران، به شهری بزرگ و بندر تجاری پررونقی بدل گشت. اصلی ترین عامل رشد اقتصادی و سیاسی فراوان بصره، جایگاه یگانه ارتباطی اش بود؛ یعنی هم از راه زمینی با مناطق مختلف پیوند داشت و به آسانی با آنها مرتبط می شد و هم از راه دریایی. واقع شدن بصره کنار خلیج فارس و رودهای پرآب دجله و فرات، زمینه را برای رفت و آمد با نواحی دوردست فراهم می کرد. چنین امکانات و زمینه های مطلوب ارتباطی، موجب شد که از آغاز دوران اسلامی، نخست گروه های سیاسی و نظامی؛ سپس بازرگانان از بستر ارتباطی آن جا برای رسیدن به هدف های سیاسی و تجاری خود بهره گیرد. این کار به پیش رفت بصره در حوزه های گوناگون و شکوفا شدن استعدادهایش انجامید. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی جایگاه ارتباطی بصره را با دیگر مناطق برمی رسد.