بازیابی طرح باغ و آبادی عزت آباد نمونه ای از باغ سازی حاکمان محلی ابرکوه

خصوصیات جغرافیایی، نمونه های باقی مانده، و اثری همچون سرو کهن سال همگی نشانه هایی از این موضوع هستند که منطقه ابرکوه دربردارنده باغ ها و میراث دار سنتی کهن در باغ سازی بوده است. بخش وسیعی از این باغ ها مرهون ساخت زمین و برنامه ریزی برای استفاده بهینه از زمین های «سنگی» و «قابل کشت» با دو کاربرد متفاوت بوده است. به جز باغ های مجزا، گونه ای از باغ ها در ابرکوه و حومه آن قابل مشاهده است که بر اساس ترکیبی از باغ ها و مزارع و بر مبنای آب یک قنات شکل گرفته اند. یکی از این نمونه ها باغ عزت آباد یا امیدسالار است که در اثر خشک شدن آب قنات و نبود رسیدگی در معرض تخریب است. با وجود آسیب های جدی، شناخت باغ و مجموعه پیرامونش می تواند درک ما را از باغ سازی در ابرکوه غنا بخشد. این باغ در بیرون از حصار قدیمی شهر در منطقه ای به همین نام واقع شده است. مالک اولیه باغ شخصی به نام سالار نظام است و بعد از او فرزندش امیدسالار صاحب باغی می شود که اکنون به نام او در اذهان عمومی باقی مانده است. در مقاله پیش روی درر شناخت طرح و خصوصیات اصلی سعی شده است. در پی این هدف، مطالعه سوابق مرتبط در متون تاریخی، بررسی اسناد و مدارک، تحقیقات میدانی و بهره گیری از اطلاعات مطلعین محلی در مرکز توجه بوده است. این باغ حدود 27000 متر مربع مساحت دارد و در میان باغ ها و مزارع و در جوار قلعه ای سکونتی جای گرفته است و با خیابانی کوتاه به راه اصلی ابرکوه به یزد متصل می شود. باغ دربردارنده کوشکی در مقابل ورودی اصلی و به فاصله نزدیک تری به دیوار انتهایی باغ، صحن اصلی با خیابان بندی و کرت ها، برج های دو طبقه در چهار گوشه حصار، و دو ورودی اصلی و فرعی است. در روزگار رونق باغ و کوشک، این کوشک فضایی تشریفاتی بوده و در عین حال طبقه بالای کوشک و محدوده پشت آن فضایی خصوصی تر را شکل می داده اند.