توزیع شکل های شیمیایی آهن در تعدادی از خاک های استان گلستان

آهن یکی از عناصر کم مصرف ضروری برای گیاه است. شکل های مختلف عناصر خاک از نظر واکنش پذیری و زیست فراهمی به طور چشمگیری با یکدیگر متفاوتند. هدف از این تحقیق، مطالعه توزیع شکل های مختلف آهن در بین اجزای مختلف خاک و روابط این اجزای فلزی با برخی ویژگی های خاک و پاسخ گیاهی بود. بدین منظور آزمایشی روی 10 نمونه خاک تهیه شده از مناطق مختلف استان گلستان با ویژگی های فیزیکی و شیمیایی مختلف انجام شد. جزءبندی آهن خاک به وسیله روش عصاره گیری دنباله ای تعیین گردید. همچنین برای بررسی رابطه میان شکل های مختلف آهن خاک با ماده خشک، غلظت و جذب آهن، آزمایشی گلدانی روی سویا رقم ویلیامز ((Glycine max cv. Williams به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی که فاکتور اول تعداد 10 نوع خاک و فاکتور دوم دو سطح کودی سکوسترین آهن (0 و 20 میلی گرم آهن بر کیلوگرم) بود، در سه تکرار انجام گردید. نتایج نشان داد که در خاک های مورد مطالعه، ترتیب مقادیر شکل های شیمیایی آهن به صورت زیر بود: کربناتی< تبادلی<ماده آلی< اکسیدهای منگنز< اکسیدهای آهن بی شکل< اکسیدهای آهن متبلور< باقی مانده. آهن قابل استخراج با DTPA با اجزای تبادلی، متصل به اکسیدهای منگنز و اکسیدهای آهن متبلور (به ترتیب **54/0r=، **60/0r= و *41/0r=) همبستگی مثبت معنی داری نشان دادند. مصرف سکوسترین آهن باعث افزایش شاخص کلروفیل، غلظت و جذب آهن اندام هوایی شد. جزء متصل به ماده آلی با وزن خشک (**41/0r=) و تعداد برگ کلروزی (*33/0-r=) به ترتیب همبستگی مثبت و منفی معنی داری نشان دادند. جزء متصل به اکسیدهای منگنز با جذب آهن (*35/0r=) و شاخص کلروفیل برگ سالم (**37/0r=) و برگ پایینی (**53/0r=) همبستگی مثبت و معنی داری نشان داد. شکل های تبادلی (**51/0r=)، متصل به ماده آلی (*37/0r=)، باقی مانده (**57/0r=) و آهن کل (*46/0r=) خاک همبستگی مثبت معنی داری با درصد رس خاک نشان دادند. عصاره گیری ساده با DTPA به تنهایی قادر به برآورد آهن قابل جذب گیاه نیست، بنابراین، شکل های مختلف آهن و میزان رس خاک نیز در این زمینه باید مدنظر قرارگیرند.