سینتیک رهاسازی فسفر و همبستگی پارامترهای آن با برخی ویژگی های خاک و رشد ذرت در چند خاک آهکی استان آذربایجان شرقی

در این تحقیق، سینتیک رهاسازی فسفر توسط بی کربنات سدیم در 12 خاک آهکی از استان آذربایجان شرقی با استفاده از نمونه خاک های سطحی (cm 30-0) اندازه گیری شد. محلول بی کربنات سدیم نیم مولار با pH 5/8 به خاک ها افزوده شد و به مدت 25/0، 5/0، 1، 2، 4، 8 و 16 ساعت تکان داده شد. سپس عصاره گیری و غلظت فسفر آزاد شده تعیین گردید. برای تعیین شاخص های رشد گیاه ذرت آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار و به مدت 2 ماه انجام شد. نتایج نشان داد که کمترین و بیشترین مقدار فسفر استخراج شده در خاک های مورد مطالعه طی 16 ساعت به ترتیب 5/5 و 1/38 با میانگین 6/15 میلی گرم فسفر بر کیلوگرم خاک بود. مقایسه ضرایب تبیین (R2) و خطای معیار (SE) هفت معادله مختلف نشان داد که سه معادله الوویچ ساده شده، دو ثابته و پخشیدگی پارابولیک داده های آزاد شدن فسفر از خاک ها را بهتر بیان کردند. پارامتر a معادله دو پارامتری (q=atb) با وزن خشک بخش هوایی ذرت و مقدار فسفر بخش هوایی همبستگی مثبت و معنی دار نشان داد (r به ترتیب **75/0 و *61/0) اما پارامتر b با هیچکدام از پارامترهای گیاهی همبستگی نداشت. همچنین حاصل ضرب ab که نشان دهنده مقدار فسفر آزاد شده در لحظات اولیه است با وزن خشک بخش هوایی همبستگی مثبت نشان داد (**76/0=R). ثابت سرعت پخشیدگی (kp) معادله پخشیدگی پارابولیک با وزن خشک بخش هوایی همبستگی معنی داری (01/0>P) داشت. در نتیجه، آزمون خاک برای فسفر قابل دسترس (Olsen-P) که با عصاره گیری فسفر پس از مدت زمانی کوتاه انجام می گیرد، ممکن است منجر به کم برآوردی فسفری گردد که نهایتا به محلول خاک و برای گیاه آزاد می شود.