زمینه های استفاده از مبانی نظری رویکرد نقد کهن الگویی در شعر حافظ و تحلیل شخصیت نمادین «پیر مغان» با این رویکرد

نقد کهن الگویی می کوشد کلیه عناصر فرهنگی را که به‏طور ناخودآگاه در آفرینش اثر ادبی موثر بوده‏اند، مورد بررسی قرار دهد و بدین وسیله اثر ادبی، یا برخی بن‏مایه های موجود در آن را، در نسبت اثر با ناخودآگاه جمعی مولف، به ژرف ساخت کهن الگویی آن تاویل کند. می‏توان از این روش، در شناخت بهتر نظام معنایی و ارائه تفسیری متفاوت از بافت نمادین غزل حافظ استفاده کرد.
بر همین اساس، در این جستار دو محور دنبال شده است: ابتدا ضمن ذکر زمینه های استفاده از برخی مبانی نظری این رویکرد، روش مدل های پیشنهادی برای بررسی شعر حافظ با این نظریه ارائه شده است. سپس- به عنوان «متن نمونه»- برای انتخاب و تحلیل عناصری نمادین از شعر حافظ، شخصیت اسطوره‏مانند «پیر مغان» برگزیده شده، با این نظریه در تحلیل و تاویل آن کوشش شده است.
در این پژوهش، به تحلیل روان‏شناختی مثلث سمبولیک پیر- جام- شراب در سطوح معنایی شعر وی پرداخته شده و در بررسی شکل‏گیری فرایند «فردیت» در لایه های استعاری شعر حافظ، این نتیجه حاصل شده که شخصیت پیر مغان، شخصیت نمادین است که از فرافکنی روان شناختی الگوی «انسان مثالی» (کامل) در شعر او حاصل شده است و در چرخه تکامل فردیت شعر وی، شاعر این الگوی کمال درونی را در ناخودآگاه متن خویش شبیه سازی کرده است.