بررسی اثر برداشت آب از چاه های بهره برداری پیرامون دریاچه پریشان بر افت تراز آب سطحی و زیرزمینی

در دهه های اخیر، بر اثر گرمایش فراگیر منتج از ساخته های انسان و در پی آن تغییر اقلیم، تعادل بوم سامانه های کره زمین به هم خورده است و مشکلات فراوانی را در سراسر جهان به وجود آورده است. برداشت غیرمجاز آب از سفره های آب زیرزمینی، به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک کشور در دهه های اخیر، همراه با روی داد خشکسالی های ماندگار این دهه به طور چشمگیری سطح آب زیرزمینی را کاسته است. در این پژوهش، برای بررسی تاثیر برداشت آب چاه های پیرامون دریاچه پریشان بر تراز سطح آب، در بازه زمانی سال های 1388- 1375، 8 لایه بافر پیرامون دریاچه در محیطArcGIS 9.3 ایجاد شد. چاه های هر لایه بافر و دبی سالانه مجموع چاه های بافر استخراج شد. سرانجام، رابطه رگرسیونی بین تراز سطح آب و دبی تخلیه چاه ها در نرم افزار SPSS 16 به دست آمد. با ترسیم شبکه تیسن (Thiessen) پیرامون چاه های مشاهده ای سفره های آب زیرزمینی و استفاده از تابع تیسن، افت تراز سطح آب زیرزمینی بررسی شد. آنگاه رابطه رگرسیونی میان برداشت آب از چاه ها و افت سطح آب سفره های زیرزمینی استخراج شد. یافته های این پژوهش نشان داد که در همه بافرها بین تراز سطح آب و دبی تخلیه چاه ها همبستگی بسیار معنی داری (01/0 ≥p) وجود دارد. بررسی چاه های مشاهده ای پیرامون دریاچه، افت شدید تراز آب زیرزمینی را با آغاز دهه 80 خورشیدی نشان دادند. مشاهده مستند کاهش پهنه دریاچه توسط عکس های هوایی و تصاویر ماهواره ای در محیط ArcGIS 9.3 گویای این روی داد است. ازاین رو، دست کاری های انسان در بوم سامانه های طبیعی دریاچه با حفر چاه های غیرمجاز و برداشت بیش از اندازه از منابع آب زیرزمینی نقش به سزایی در افت تراز آب سطحی و زیرزمینی داشته است.