حرف اضافه/ǰɑ/ در گونه بابلی زبان مازندرانی

در گونه بابلی زبان مازندرانی، حرف اضافه /ǰɑ/ پسایند است و بر نقش های معنایی خاستگاه، همراهی، ابزار و روش دلالت می کند و کارکرد معنایی آن همانند «از» و «با» در زبان فارسی است. پرسش اصلی این پژوهش آن است که با توجه به تحولات تاریخی زبان های ایرانی، کدام نقش معنایی این حرف اضافه اصلی است و کدام حاصل تغییر معنایی. در این مقاله، صورت کهن /ǰɑ/ و کارکردهای معنایی آن در دوره های باستان و میانه زبان های ایرانی بررسی و مشخص شده است که /ǰɑ/ بازمانده hača یا hačā در زبان های اوستایی و فارسی باستان، و sacā در زبان سنسکریت است. کارکرد اصلی این حرف اضافه دلالت بر نقش معنایی همراهی بوده است. در تحولات تاریخی زبان، این حرف اضافه با گسترش معنایی بر نقش های معنایی ابزار، سبب و روش دلالت کرده است. بازمانده های این حرف اضافه در دوره های میانه برای دلالت بر نقش های معنایی همراهی، ابزار، روش و سبب به کار رفته اند. /ǰɑ/ در گونه بابلی زبان مازندرانی کارکرد اصلی این حرف اضافه را حفظ کرده است. داده های این پژوهش به روش کتابخانه ای و استفاده از شم زبانی گویشوران گردآوری شده و شیوه بررسی آنها توصیفی - تحلیلی است.