ناحیه خطر (NHZ) در کار با لیزر

سازوکارهای آسیب زیست شناختی ناشی از نور لیزر هم شامل اثرات گرمایی حاصل از انرژی جذب شده و همچنین واکنش های فوتوشیمیایی است. به علت توان بالای برخی از آن ها پرتوگیری بسیار کوتاه مدت لیزر نیز اثرات جبران ناپذیری به همراه خواهد داشت. اکثر جراحات و سوانح در مراکز کار با لیزر به واسطه بازتاب های غیرمنتظره می باشد و پیش از آن که کاربر متوجه شود، حادثه رخ داده است. لیزرهای کلاس 3B و 4 قادرند از طریق اثرات گرمایی به پوست آسیب برسانند، لیکن خطر اصلی متوجه چشم می باشد و وخامت آسیب چشمی به انرژی، توان و زاویه تابش باریکه بستگی دارد که عمده ترین تغییرات وابسته به طول موج است[2و3]. در کار با پرتو، فاصله از عوامل حائز اهمیت است. با افزایش فاصله از منبع مولد پرتوی لیزر و افزایش اندازه باریکه لیزر، چگالی شدت پرتو کاهش می یابد ازاین رو با مشخص نمودن فاصله ای که در آن شدت پرتو کمتر از حد مجاز تابش است، می توان کنترل مناسب تری بر وضعیت کار پرتوی داشت و با ارزیابی فاصله های مختلف، فراخور هر حالت موارد ایمنی مشخصی را به کار برد[4].
هنگامی که بیشینه حد مجاز تابش برای لیزر مشخص شد[3]، ناحیه خطر را می توان مشخص نمود. ناحیه خطر، فضای پیرامون لیزر است که مقدار پرتوی لیزر موجود در آن بیش ازحد مجاز تابش است، البته سهم پرتوهای بازتابی و پراکنده لیزر را نیز باید در نظر گرفت. به واسطه وجود واگرایی، چنانچه فاصله از باریکه لیزر (و بازتاب های آن) افزایش یابد، چگالی شدت پرتو کاهش خواهد یافت[5] و مکان هایی که دارای شدت کمتر از حد مجاز تابش هستند، مرز ناحیه خطر خواهد بود. لذا با تعیین ناحیه خطر برای لیزرهای مختلف می توان مقایسه ای بین لیزرهای مختلف انجام داد[6].
لیزر فارغ از اندازه و توان، دارای خطرات بالقوه می باشد و ابزاری برای تفریح و سرگرمی نیست. به هنگام استفاده از باریکه های لیزر بایستی فاصله خطر را تعیین نمود. در لیزرهای پزشکی که تنوع طول موج و توان وجود دارد نیز در نظر گرفتن ناحیه خطر از اهمیت به سزایی برخوردار است.
کنترل اجرایی از روش های کنترل خطرات لیزر است. ازاین رو با تعیین نواحی مختلف در مراکز کار با لیزر می توان فراخور هر ناحیه دستورالعمل های خاص آن ناحیه را تدوین و اجرا نمود.